Πυρετός του Μπουένος Άιρες και άλλα νεανικά ποιήματα (1923-1929)

“ΣΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ… Αν οι σελίδες αυτού του βιβλίου περιλαµβάνουν κάποιον πετυχηµένο στίχο, ας συγχωρέσει προκαταβολικά όποιος το διαβάζει την αγένειά µου που τον σφετερίστηκα. Οι µηδαµινότητές µας ελάχιστα διαφέρουν.είναι τυχαίο και συµπτωµατικό ότι εσύ είσαι αυτός που διαβάζει αυτές τις ασκήσεις κι εγώ εκείνος που τις έγραψε”. Χ.Λ. ΜΠ. Οι τρεις νεανικές ποιητικές συλλογές του Χ.Λ. Μπόρχες, η πρώτη φάση της δηµιουργικής του διαδροµής στη λογοτεχνία. Πενήντα οκτώ ποιήµατα, τα περισσότερα µεταφρασµένα στη γλώσσα µας για πρώτη φορά. Τα πρώτα βήµατα ενός νεαρού ποιητή που έµελλε να κατακτήσει µε τη γραφή του την οικουµένη. Το 1923 εκδίδεται η πρώτη ποιητική συλλογή του, Πυρετός του Μπουένος Άιρες, και σε αυτή εµφανίζονται ήδη καθαρά ορισµένα µοτίβα (καθρέφτες, ξίφη, κήποι, άστρα, ρόδα) που θα τον ακολουθήσουν σ’ ολόκληρο τον ποιητικό και πεζογραφικό του λαβύρινθο. Ακολουθεί, δύο χρόνια µετά, η δεύτερη συλλογή του, Αντικρινό φεγγάρι, και το 1929 η τρίτη, υπό τον τίτλο Τετράδιο Σαν Μαρτίν. «San Martín» ήταν µια µάρκα φθηνών σχολικών τετραδίων πολύ διαδεδοµένων στην Αργεντινή ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, µε χαρακτηριστικό βαθυκόκκινο εξώφυλλο, που όφειλαν το όνοµά τους στον εθνικό ήρωα της χώρας, τον στρατηγό Σαν Μαρτίν. Στη συλλογή αυτή ενδεχοµένως ο Μπόρχες ήθελε κατά κάποιον τρόπο να αποτίσει φόρο τιµής στους δασκάλους του. «Τα ποιήµατα αυτά» σηµειώνει ο Δηµήτρης Καλοκύρης στην εισαγωγή του «αν ήταν γραµµένα στα ελληνικά, τη δεκαετία του 1920, ίσως είχαν κάποιους παλαµικούς απόηχους (στον βαθµό που κι ο Παλαµάς συγγενεύει εξ αγχιστείας µε τον Ουίτµαν) ή έναν σεφερικό τόνο στο κλίµα της Στροφής. Είναι γραµµένα εκατό χρόνια πριν, κρατούν όµως ακόµα και σήµερα τα πρωτοποριακά τους χαρακτηριστικά και τη λόγια φρεσκάδα τους».

Jorge Luis Borges (Συγγραφέας)

Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες γεννήθηκε το 1899 στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Ήταν απόγονος αγωνιστών για τη χειραφέτηση της Αργεντινής, ενώ ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και καθηγητής ψυχολογίας σε ξενόγλωσση παιδαγωγική σχολή. Από παιδί ακόμα ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες ήταν δίγλωσσος, αφού παράλληλα με τα ισπανικά, η αγγλόφωνη γιαγιά του του μάθαινε να μιλά και να γράφει την αγγλική γλώσσα. Ο μικρός δήλωσε στον πατέρα του ότι ήθελε να γίνει συγγραφέας και σε ηλικά επτά χρόνων σύνταξε στα ελληνικά μια σύνοψη της ελληνικής μυθολογίας. Οκτώ χρονών γράφει το πρώτο διήγημά του, ενώ ένα χρόνο αργότερα μεταφράζει και δημοσιεύει τον “Ευτυχισμένο πρίγκιπα” του Όσκαρ Ουάιλντ. Εξαιτίας μιας πάθησης στα μάτια του, που θα τον οδηγήσει προοδευτικά σε πλήρη τύφλωση, η οικογένεια Μπόρχες εγκαθίσταται στη Γενεύη, όπου ο Χόρχε Λουίς εγκαινιάζει της λυκειακές σπουδές του και αποκτά μια υψηλού επιπέδου μόρφωση, καθώς τελειοποιεί τις γνώσεις στην αγγλική, γαλλική και γερμανική γλώσσα. Ανακαλύπτει την εξπρεσσιονιστική ποίηση, τη γερμανική φιλοσοφία, τελειοποιεί τα λατινικά του και το 1919 εγκατεστημένος στη Μαγιόρκα της Ισπανίας ολοκληρώνει την πρώτη ποιητική συλλογή του “Οι κόκκινοι ρυθμοί” όπου είναι φανερός ο θαυμασμός για την επανάσταση των μπολσεβίκων στη Ρωσία. Η οικογένεια των Μπόρχες, έπειτα από πολλές προσωρινές διαμονές και πολλά ταξίδια στην Ευρώπη, επιστρέφουν το 1921 στο Μπουένος Άιρες, όπου και θα παραμείνει. Τώρα ο Μπόρχες ανακαλύπτει τις φτωχογειτονιές της γενέτειράς του με τους compafritos (“μόρτες”) γράφει ποιήματα, διηγήματα, δοκίμια και “φαντασίες”, ιδρύει διάφορα περιοδικά, παίρνει μέρος σε λογοτεχνικούς ομίλους και από το 1925, που θα δημοσιεύσει την ποιητική συλλογή “Η απέναντι Σελήνη” και τα δοκίμια “Έρευνες”, θα δίνει το λογοτεχνικό παρόν με ένα έως δύο έργα το χρόνο, μέχρι το 1985 που θα δημοσιευθεί και η τελευταία ποιητική συλλογή του, “Οι συνωμότες”. Ο Μπόρχες πέθανε στις 14 Ιουνίου του 1986 στη Γενεύη και τάφηκε σύμφωνα με την επιθυμία του, στην πόλη των εφηβικών του χρόνων, στο Μπουένος Άιρες. (Φωτογραφία: Isolde Ohlbaum)

 

Δημήτρης Καλοκύρης (Μεταφραστής)

Γεννήθηκε το 1948 στο αχανές Ρέθυμνο. Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στη Θεσσαλονίκη, όπου ίδρυσε το περιοδικό “Τραμ”, καθώς και τις ομώνυμες εκδόσεις λογοτεχνίας και τέχνης (1971-87). Στην Αθήνα εξέδωσε το λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό “Χάρτης” (1982-87). Διετέλεσε διευθυντής συντάξεως και καλλιτεχνικός διευθυντής του πολιτιστικού περιοδικού “Το Τέταρτο” (1985-87). Έχει κάνει τρεις εκθέσεις κολάζ και εικονογράφησε βιβλία για παιδιά. Το 1996 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για το φαντασμαγορικό του σύγγραμμα “Η ανακάλυψη της Ομηρικής” και το 2014 με το βραβείο του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου του. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 ασχολείται συστηματικά με το έργο του Μπόρχες με μεταφράσεις, ομιλίες, άρθρα, συμμετοχές σε διεθνή συνέδρια και ραδιοφωνικές εκπομπές. Συναντήθηκαν δύο φορές και συζήτησαν διεξοδικά. Το “Μπεθ” είναι το πρώτο βιβλίο που έχει γραφτεί για τον Μπόρχες στα ελληνικά.