Σμιλεύοντας το χρόνο

Το βιβλίο “Σμιλεύοντας το χρόνο” του Αντρέι Ταρκόφσκι αποτελεί πνευματική αυτοβιογραφία εν τω γίγνεσθαι. Πολυετή “διαλείμματα” αναγκαστικής αργίας -που οδήγησαν τελικά τον ποιητή της νοσταλγίας στην αυτοεξορία, στην επιλογή της ισόβιας νοσταλγίας, που έρχεται να στοιχειώσει την ισόβια μοναξιά του καλλιτέχνη και να στενέψει ακόμα περισσότερο τα όρια του κόσμου- άρχισαν κάποια στιγμή να γεμίζουν με την καταγραφή στοχασμών γύρω από την κύρια ασχολία του, αντικείμενο νοσταλγίας κι αυτή… Ωστόσο ο Ταρκόφσκι, μεταφυσικός στοχαστής και άνθρωπος της εποχής του, δε μας μιλά μόνο για τον κινηματογράφο, την τέχνη στην οποία αφιερώθηκε· αναφέρεται με θέρμη εφήβου στις συνθήκες της δουλειάς του, στα υλικά της τέχνης του, στην τέχνη γενικότερα και στα σημερινά κοινωνικά αδιέξοδα. Ο χρόνος, βασικό υλικό μιας τέχνης που “αναζητά ακόμα τη γλώσσα της”, δεν αποτυπώνεται μόνο στα είκοσι τέσσερα καρέ της κινηματογραφικής ταινίας παρά και στο χαρτί όπου καταφεύγει ο δημιουργός: με τις απόψεις που αναπτύσσονται, βελτιώνονται, αλλάζουν, και ίσως απορρίπτονται -άλλωστε, “το βιβλίο αυτό γραφόταν πολλά χρόνια”. […] (απόσπασμα από το σημείωμα του μεταφραστή) Το βιβλίο περιέχει εισαγωγή του Αντρέι Ταρκόφσκι και τα κεφάλαια: “Το ξεκίνημα”, “Τέχνη, δίψα για το ιδεώδες”, “Αποτυπωμένος χρόνος”, “Ο προορισμός του κινηματογράφου”, “Η κινηματογραφική εικόνα”, “Ο δημιουργός ζητά κοινό”, “Η ευθύνη του καλλιτέχνη”, “Μετά τη “Νοσταλγία””, “Επίλογος”.

Andreij Tarkovskij (Συγγραφέας)

Ο Αντρέι Αρσένιτς Ταρκόφσκι γεννήθηκε το 1932 και σπούδασε στο Κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας, με καθηγητή τον Μιχαήλ Ρομ. Ενώ σπούδαζε γύρισε δύο ταινίες μικρού μήκους: “Δεν έχει άδεια απόψε” (1960) και “Το βιολί και το κομπρεσέρ” (1961). Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, “Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν” (1962) κατέκτησε το Χρυσό Λιοντάρι στο φεστιβάλ Βενετίας. Το 1966 προβάλλεται η ταινία του “Αντρέι Ρουμπλιώφ” που αποσύρεται αμέσως μετά την πρώτη προβολή της στη Μόσχα. Μόλις το 1969 παίζεται στις αίθουσες της δυτικής Ευρώπης. Το 1972 γυρίζει το “Σολάρις”, από το μυθιστόρημα του Στανισλάβ Λεμ. Το 1974 προβάλλεται ο “Καθρέφτης”, που προκαλεί σκάνδαλο με το προωθημένο ύφος του και τον λυρικό υποκειμενισμό του. Έπειτα από πέντε ολόκληρα χρόνια, το 1979, ετοιμάζεται ο “Στάλκερ”. Το 1982 του επιτρέπεται να γυρίσει στην Ιταλία την επόμενη ταινία του, τη “Νοσταλγία”, η οποία ολοκληρώνεται το 1983. Το 1984 ζητά άσυλο στη δυτική Ευρώπη. Το 1985 σκηνοθετεί την όπερα του Μουσόργκσκι “Μπόρις Γκοντούνοφ” στο Κόβεν Γκάρντεν του Λονδίνου. Εγκαθίσταται προσωρινά στη Σουηδία, όπου γυρίζει τη “Θυσία” (1986), που έμελλε να αποδειχθεί το κύκνειο άσμα του, αφού τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς πεθαίνει στο Παρίσι.

 

Σεραφείμ Βελέντζας (Μεταφραστής)