Γύρω στα 1860, στο χώρο που περιβάλλει το σημαντικότερο μνημείο της κλασικής αρχαιότητας ιδρύθηκαν τα Αναφιώτικα, ο μικρός οικισμός των μεταναστών μαστόρων από τις Κυκλάδες που παραμένει έως τις μέρες μας σφηνωμένος στη βραχώδη βορειοανατολική πλαγιά της Ακρόπολης. Αντιμετωπίζοντας τον οικισμό ως ανεπιθύμητη και βέβηλη παρουσία, οι αρχές που διαχειρίζονται τον αρχαιολογικό χώρο αγωνίζονται να “προστατέψουν” το μνημείο από την “ανάρμοστη” αυτή γειτνίαση. Στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης συνυπάρχουν λοιπόν δύο αντιλήψεις του χώρου που η καθεμιά τους αποτελεί κρυστάλλωση μιας πραγματικότητας με διαφορετικές και αντίπαλες, τελικά, ιστορικές και πολιτισμικές καταβολές.
Απέναντι στις μακρόχρονες πρακτικές “πειθάρχησης” του τόπου τους οι κάτοικοι των Αναφιώτικων αμύνονται κυρίως μέσα από τις αφηγήσεις τους, αντιπαραθέτοντας στη μνημειακή ανάγνωση του χώρου τη γνώση και την κοινωνική μνήμη του οικείου, βιωμένου τόπου.
Τα Αναφιώτικα συντηρούν σημασίες, μνήμες, κτίσματα και συναισθήματα που καθίζησαν και εμποτίζουν το τοπίο-παλίμψηστο, διαψεύδοντας τη μονοσήμαντη ερμηνεία του Ιερού Βράχου που επιβλήθηκε από το 19ο αιώνα και ύστερα. Η “αιρετική γεωγραφία” των Αναφιώτικων αποτελεί διαρκή υπενθύμιση των πολλαπλών ποιητικών και σημασιών του χώρου.
Ρωξάνη Καυταντζόγλου (Συγγραφέας)
Η Ρωξάνη Λ. Καυταντζόγλου σπούδασε Κοινωνιολογία και Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Παρίσι και ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στην Αθήνα. Εργάζεται ως εντεταλμένη ερευνήτρια στο ΕΚΚΕ και τα ενδιαφέροντά της αφορούν την ιστορία της οικογένειας, την πολιτισμική κληρονομιά, την κοινωνική μνήμη και την ανθρωπολογία του χώρου. Στο δημοσιευμένο έργο της συγκαταλέγονται η ανθολογία Οικογένειες του παρελθόντος (εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1996) και τα βιβλία Οικιακή οργάνωση και συγγένεια: Συρράκο, 1898-1929 (εκδόσεις ΕΚΚΕ, 1997) και Όρια και περιθώρια. Εντάξεις και αποκλεισμοί (εκδόσεις ΕΚΚΕ, 2000), το οποίο επιμελήθηκε με τη Μ. Πετρονώτη. Έχει επίσης δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και σε συλλογικούς τόμους πάνω στην ιστορία της οικογένειας, την τοπική και πολιτισμική ταυτότητα, την κοινωνική μνήμη και το χώρο.
Δήμητρα Γκέφου – Μαδιανού (Υπεύθυνος Σειράς)
