Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι· όλοι

“Άμα ήθελε να κάτσει ο ήλιος, υψωνόντανε τα ζέπελιν πάνω -πενήντα, εξήντα, εκατό ζέπελιν- για να μην μπορούνε τα αεροπλάνα να κατέβουνε χαμηλά και να ρίξουνε και άμα το γερμανικό αεροπλάνο χτυπούσε πάνω στο σύρμα ενός τέτοιου ζέπελιν έπαιρνε φωτιά… Tα ζέπελιν τα είχαμε για εμπόδιο, για να κρατούνε τα γερμανικά ψηλά και να μπορούνε να τος ρίχτουνε τα αντιαεροπορικά. Eν τω μεταξύ πάνω από το ύψος των ζέπελιν υπήρχανε τα καταδιωκτικά νυχτός που είχανε την κυριαρχία του αέρα μέχρι πάνω, που το βομβαρδιστικό δεν μπορεί να πάει, όταν είναι φορτωμένο… Και τα στριμώχνανε μεταξύ ζέπελιν και καταδιωκτικών και τα ρημάζανε…” [Μαρτυρία του Στέλιου Πετρή] Οι μαρτυρίες που παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο καταγράφουν τις δύσκολες καταστάσεις που πέρασαν χιλιάδες Χιώτες, οι οποίοι εγκατέλειψαν την πατρίδα τους ως πρόσφυγες κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Συνθήκες πείνας και ανέχειας, νυχτερινές, παράνομες αποδράσεις από το νησί, επικίνδυνα ταξίδια με καΐκια και προορισμό την Κύπρο, ο στρατός της Μέσης Ανατολής, οι προσφυγικοί καταυλισμοί, το μέτωπο, τα κινήματα, τα σύρματα, ο Ιερός Λόχος. Όλα αυτά αποτέλεσαν πορεία ζωής για ανθρώπους οι οποίοι δεν μπορούσαν καν να τα φανταστούν. Ευτυχώς πολλοί από αυτούς κατάφεραν να επιστρέψουν και μερικοί δέχτηκαν να καταγραφούν οι ενθυμήσεις τους. Ίσως κάποτε χρησιμεύσουν ως “πιλότοι” στις ζωές άλλων.