[…] Για πρώτη φορά με βάση τη σχετική βιβλιογραφία, οριοθετείται το καθαρά “κυκλικό σχήμα” και διαφοροποιείται από τυχόν “φαινομενικούς κύκλους” που προκύπτουν όταν συμπτωματικά, χωρίς να υπηρετείται το νόημα, επαναλαμβάνονται λεξικές μονάδες στην αρχή και το τέλος στίχων ή άλλων κειμενικών ενοτήτων. Προσδιορίζεται με ακρίβεια και η έννοια του “χιαστού κύκλου”, τουτέστιν του κύκλου που προκύπτει από τη χιαστή αντιστροφή των συντακτικών όρων δύο φραστικών κώλων με παραλληλισμό και ταύτιση ως προς τον έναν από αυτούς. Είναι, εξάλλου, η πρώτη φορά που καθορίζονται, συστηματικά και με μαθηματικό υπολογισμό, οι δυνατότητες χιασμού φραστικών κώλων με παραλληλισμό που διαθέτουν [α] δύο συντακτικούς όρους ή [β] τρεις συντακτικούς όρους. Στο κεφ. ΙΙΙ, με υλικό που προέρχεται κυρίως από τα ποιητικά “Άπαντα” του Κωστή Παλαμά, αλλά και από μια μεγάλη ποικιλία άλλων πηγών, εξετάζονται, για την περίπτωση [α], οκτώ (8) διαφορετικές παραλλαγές ενός βασικού σχήματος, χωρίς να υπολογίσουμε τα τέσσρα (4) ξεχωριστά είδη της “αντιμεταβολής”, η οποία με το όνομα αυτό αλλά και ως “περίπλοκο χιατό” εξετάζεται από ορισμένους μελετητές ως ένα ανεξάρτητο / αυτόνομο σχήμα. Για την περίπτωση [β], συζητούνται, με άφθονα παραδείγματα, πέντε (5) βασικά σχήματα που εμφανίζουν συνολικά τριάντα έξι (36) διαφορετικές μεταξύ τους παραλλαγές. Στα χέρια επιδέξιου τεχνίτη (όπως ο Κωστής Παλαμάς) μια σειρά παράλληλων συντακτικά φράσεων που, επιπλέον, χαρακτηρίζονται από το συνδυασμό του σχήματος της επαναφοράς, μεταβάλλονται, όχι σπάνια, σε ένα “αλυσιδωτό” πολλαπλό χιαστό.
Θανάσης Νάκας (Συγγραφέας)
Ο Θανάσης Νάκας είναι καθηγητής γλωσσολογίας στο ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε Διευθυντής Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Επισκέπτης Ερευνητής (1995-1996) στον Τομέα Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου του Salzburg. Μαθήματα της ειδικότητάς του δίδαξε και στο ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο Μαράσλειο Διδασκαλείο, στη ΣΕΛΜΕ, στο Πρόγραμμα “Ακαδημαϊκής και Επαγγελματικής Αναβάθμισης Λειτουργών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης”, κ.α. Εκτός από τη γλωσσολογία και τη γλωσσική διδασκαλία, τον απασχολούν θέματα φιλολογίας, θεωρίας της λογοτεχνίας και ρητορικής. Έχει τιμηθεί με ειδικό μετάλλιο, που του απένειμε ο πρόεδρος της Γαλλικής Βουλής, για τη μετάφραση και διάδοση του έργου του Montaigne στην Ελλάδα. Δημοσιεύματα: δέκα βιβλία ή, συνολικά, 129 δημοσιεύσεις (μαζί με τις συνεργασίες σε περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων, κτλ.).
