Ταξίδια και άλλα ταξίδια

“Αλλά, σε τελευταία ανάλυση, έχω ταξιδέψει πολύ, το παραδέχομαι· πήγα και έζησα σε πολλά μέρη. Κι αυτό το νιώθω ως μεγάλο προνόμιο, διότι να ακουμπάμε τα πόδια στο ίδιο έδαφος για όλη μας τη ζωή, μπορεί να μας οδηγήσει σε μια επικίνδυνη παρεξήγηση, να μας κάνει να πιστέψουμε ότι αυτή η γη μας ανήκει, σαν να μην έχουμε δανειστεί, όπως έχουμε δανειστεί τα πάντα σε αυτή τη ζωή. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης το είπε σε ένα εξαιρετικό ποίημα, την Ιθάκη: το ταξίδι έχει έννοια μόνον όσον αφορά τον εαυτό του, το ότι είναι ταξίδι. Κι αυτό αποτελεί ένα μεγάλο δίδαγμα, αν φανούμε ικανοί να το κατανοήσουμε: είναι όπως η ύπαρξή μας, της οποίας η βασική σημασία είναι ότι τη ζήσαμε”. Ο Αντόνιο Ταμπούκι ταξίδεψε, λοιπόν, πολύ. Κι έγραψε, εκμεταλλευόμενος τις πιο διαφορετικές συνθήκες, τις πιο διαφορετικές ευκαιρίες αλλά και τα πιο προσωπικά του διαβάσματα, γι’ αυτά του τα ταξίδια. Οι τόποι είναι ονόματα, στάσεις, διαμονές, άνθρωποι. Είναι όμως και τα χνάρια των ανθρώπινων πολιτισμών, είναι η σύνδεση του χθες με το σήμερα, είναι εκείνο το μυστικό πλέγμα που κάνει τις ηπείρους τόσο ποικίλες και τόσο ενδιαφέρουσες, είναι η αναζήτηση της ομορφιάς αλλά και της διαφορετικότητας του κόσμου. Κι ο Ταμπούκι, άλλοτε περπατώντας στη Λισαβόνα παρέα με τον Πεσσόα, άλλοτε θαυμάζοντας στη Βραζιλία τα αγάλματα που έφτιαξε ένας λεπρός γλύπτης, άλλοτε κάνοντας πικνίκ στο Χάνγκινγκ Ροκ κι άλλοτε δοκιμάζοντας βότανα στην Κρήτη, καταλήγει στο ίδιο πάντα συμπέρασμα: “Δεν είναι αλήθεια ότι ο κόσμος είναι μικρός. Ο κόσμος είναι μεγάλος και διαφορετικός. Γι’ αυτό και είναι όμορφος: διότι είναι μεγάλος και διαφορετικός, και είναι αδύνατο να τον γνωρίσεις ολόκληρο”. “Γεννημένα μέσα από τις διαφορετικές περιστάσεις, πάντα με αφορμή κάποια ταξίδια που όμως σε καμιά περίπτωση δεν πραγματοποιήθηκαν για να γίνουν ταξιδιωτική λογοτεχνία, τα κείμενα αυτά περιπλανιόνταν σαν νησιά σε ταλαντευόμενο αρχιπέλαγος, σπαρμένα εδώ κι εκεί στις πιο ετερόκλητες έδρες και κάτω από τις πιο διαφορετικές σημαίες, σχεδόν χωρίς να έχουν συνείδηση μιας ένταξης ή μιας ταυτότητας, κατά κάποιο τρόπο ακυβέρνητα. Η πράξη της συγκέντρωσής τους ήταν σαν την κατασκευή ενός πλεούμενου, μιας βάρκας, ενός κανό· κι ύστερα ακολούθησε το καλαφάτισμα των ρωγμών της καρίνας, η αλλαγή κατεύθυνσης από τα ρεύματα στα οποία είχαν αφεθεί προς μια άλλη, ενιαία κατεύθυνση: το ταξίδι ενός βιβλίου”.