Τα παιδικά αναγνώσματα των πάππων μας

Οκτώ κεφάλαια πρωτογενούς έρευνας τα οποία ανάγονται στις πρώιμες ανησυχίες και προσπάθειες συγγραφής βιβλίων για παιδιά, την ίδια εποχή που η νεοελληνική λογοτεχνία αγωνιά και αγωνίζεται να αποκτήσει οντότητα. Τα μελετήματα εδράζονται στη γνώση που απέφερε η εξ αυτοψίας γνωριμία με χίλιες περίπου εκδόσεις (1800-1900) και εισηγούνται θεμελιώδη θέματα που προσδιόρισαν τη φυσιογνωμία του αναπτυχθέντος είδους και στην Ελλάδα, τα οποία συνέχισαν να το συνοδεύουν σε όλη τη διάρκεια της εκατονταετίας. Βασίζονται στα τεκμήρια που τα ίδια τα έργα προτείνουν, και προκαλούν την αναθεώρηση αβάσιμων ή αποπροσανατολιστικών αποφάνσεων που έχουν διατυπωθεί. Πρώτο μελέτημα είναι ο σχολιασμός των επικρατέστερων, έστω και αντιφατικών, ορισμών -κυρίως ξένων θεωρητικών-, οι οποίοι οριοθετούν και εξειδικεύουν το ευαίσθητο κεφάλαιο της παιδικής λογοτεχνίας. Επισημαίνονται οι όροι και οι περιορισμοί που ευνόησαν ή δυσχέραναν τις επιδόσεις των πρωτεργατών, οι οποίοι, βασισμένοι αρχικά σε ξένα πρότυπα, αναζήτησαν τις διαβάσεις προς μια ελληνική παραγωγή. Αναλύεται το φαινόμενο της εις τα “καθ’ ημάς” μεταφοράς ξένων επιτυχιών, διερευνάται η σχέση των παιδιών με τα κείμενα των σχολικών εγχειριδίων, από τα οποία ξεπήδησαν πολλοί συγγραφείς παιδικών έργων, και οι προσπάθειές τους να αποδεσμεύσουν τα παιδιά από τον αναγνωστικό εθισμό τους από τα πατροπαράδοτα σχολικά σε αναγνώσματα ελευθερωμένης αναγνωστικής ψυχαγωγίας. Παρουσιάζεται η επιβλητική μορφή του Christoph von Schmid και η επιβολή του στην Ελλάδα, με εκτενή βιβλιογραφία των ελληνικών μεταφράσεων του και, τέλος, ένα άγνωστο παιδικό περιοδικό που αποκαλύφθηκε πρόσφατα και το οποίο συμπληρώνει το έργο με τη συμβολή του παιδικού Τύπου στη διάδοση της παιδικής λογοτεχνίας.