Τα παπούτσια του Van Gogh

Ένας Γερμανός φιλόσοφος, ο Martin Heidegger, βλέπει έναν πίνακα του Ολλανδού ζωγράφου Van Gogh που απεικονίζει ένα ζευγάρι παπούτσια. Ο πίνακας τον εντυπωσιάζει και του αφιερώνει ένα εκτενές σχόλιο. Ένας Αμερικανός ιστορικός τέχνης, ο Meyer Schapiro, διαβάζει το σχόλιο του φιλοσόφου και διατυπώνει γραπτώς τις αντιρρήσεις του. Ένας Γάλλος φιλόσοφος, ο Jacques Derrida, διαφωνεί και με τους δύο, προχωρεί σε μια συγκριτική ανάγνωση των θέσεών τους και συγγράφει επ’ αυτού ένα δοκίμιο. Τέλος ο Αμερικανός ιστορικός, ο Σαπίρο, επανέρχεται -έχοντας υπόψη του, χωρίς να το ομολογεί, την κριτική του Ντερριντά κι αφού ο Χάιντεγκερ δεν υπάρχει πια- τεκμηριώνοντας περαιτέρω την άποψή του. Σε αυτά τα (3+1) κείμενα δεν απηχούνται μόνο τρεις διαφορετικές θέσεις (η ερμηνευτική φαινομενολογία, η κοινωνική ιστορία της τέχνης και η αποδόμηση). Εδώ, με αφορμή ένα έργο τέχνης, συγκρούονται κυρίως -καλύπτοντας όλο το φάσμα της νεωτερικής και της μετανεωτερικής εποχής- τρεις διαφορετικές αντιλήψεις για την ιστορία: μια μεταφυσική του νοήματος, που συμβαδίζει με τον μεσοπολεμικό ολοκληρωτισμό, μια ανάγκη για την πολιτική ερμηνεία των φαινομένων, έσχατος σπασμός του αιτήματος για κοινωνική απελευθέρωση του όψιμου μεταπολέμου, και μια αγχώδης παραπομπή στη σημερινή αδυναμία ορισμού του ενεργού υποκειμένου. Αυτή η σύγκρουση, που διατυπώνεται εδώ με αριστοτεχνικούς όρους, κάνει την ανάγνωση τούτων των κειμένων όχι μόνο εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αλλά και άκρως επίκαιρη.