Τουμπεκί

Κυκλοφόρησε σε νέα έκδοση, με εισαγωγή της Χριστίνας Ντουνιά, εκτενές χρονολόγιο και επίμετρο με κριτικές της εποχής, το βιβλίο του Πέτρου Πικρού Τουμπεκί, το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1927. “Τις ελληνικές φυλακές -και της πρωτεύουσας και των επαρχιών- έτυχε να τις γνωρίσω μέ διάφορους τρόπους και από διάφορες αίτιες κι αφορμές. Πήρα απ’ την κάθε φυλακή ό,τι ήτανε άξιο και ένδιαφέρο να παρθεί κι έφτιασα τη φυλακή που περιγράφω. Ακόμη κι αυτό: Το Τουμπεκί, μόλο που είναι έργο ολάκερο -με δική του άρχή και τέλος-, κλείνει πια το είδος αυτό της τριλογίας που έχω πει – δηλαδή, την τριλογία των Χαμένων κορμιών. Μέλημά μου δεν ήτανε ν’ αφηγηθώ παράξενα και τρομαχτικά εγκλήματα. Μ’ αρκετά τέτοια μας τροφοδοτεί ο καθημερινός Τύπος. Το ότι όμως δεν καταφεύγω σε φανταστικά γεγονότα, όπως και το ότι παίρνω τους “ήρωές” μου μέσα απ’ το εγκληματικό πάνθεο της χώρας μας, αυτό μονάχα κακόπιστοι θα μου το καταλογίζανε σε βάρος μου. Δεν έπαψα ποτέ να παίρνω απευθείας μέσα απ’ τη ζωή τις “πρώτες ύλες” μου. […] Φυσικά, το βιβλίο μου αυτό θα ξεσηκώσει και πάλι το «ιερόν μένος» των «υγιώς σκεπτομένων», θα ερεθίσει πάλι τη χοληδόχο κύστη κάθε έπαγγελματία ήθικολόγου, καθώς και τους σιελογόνους αδένες κάθε παραγνωρισμένης μεγαλοφυίας.” (Π. Πικρός) Ο Πέτρος Πικρός στο μυθιστόρημα “Τουμπεκί”, τελευταίο μέρος της τριλογίας “Χαμένα κορμιά”, διερευνά και πάλι το κρυφό πρόσωπο της πόλης, οδηγώντας τον αναγνώστη στους σκοτεινούς δρόμους του κοινωνικού περιθωρίου. Ο τίτλος του έργου του δεν ορίζει απλώς την ιδιωματική γλώσσα αυτού του χώρου, αλλά και τη σχέση του με την κοινωνία της εποχής. Η λέξη “τουμπεκί” (= είδος καπνού για το ναργιλέ) στη μεταφορική σημασία της παραπέμπει στον υπόκοσμο και στη συνθηματική γλώσσα του, ενώ στόχος του συγγραφέα είναι να αναφερθεί συνολικά στο διεφθαρμένο κοινωνικό σύστημα. Το “Τουμπεκί” κατάγεται από την παράδοση του νατουραλισμού, ωστόσο οι καινοτομίες που επιχειρεί ο Πικρός ανανεώνουν την εγχώρια πεζογραφία και αναδεικνύουν θεματικές, μοτίβα, πεδία και γλωσσικά ιδιώματα που έως τότε δεν είχαν απασχολήσει σοβαρά τη λογοτεχνική συντεχνία. Ο Πέτρος Πικρός στο “Τουμπεκί” επιτυγχάνει επίσης να δημιουργήσει αίσθηση με τη συστηματική χαρτογράφηση της ανθρωπογεωγραφίας της φυλακής, άλλα και τη δημιουργία του κεντρικού ήρωα: Ο Αράπης, αρχηγός σπείρας του αθηναϊκού υποκόσμου, ληστής, προαγωγός, έμπορος ναρκωτικών και κατά περίσταση δολοφόνος, είναι ένα ζωντανό πρόσωπο πού εμπλουτίζει τη μάλλον φτωχή παράδοση του νεοελληνικού μυθιστορήματος. “Η θλιβερή συνοδεία!… Φαίνουνται οι μαγκιόροι, οι παλιοί, οι μαθημένοι: λεβεντιά και καμάρι, με το σιδερένιο βραχιόλι στο χέρι έπαινος και παράσημο της τέχνης τους. Κι οι γέροι με τ’ αχαμνά γεράματα, και τα πιτσιρικάκια με το μέλλον, κι ανάμεσα ανάκατα, οι αμάθητοι, οι πρωτάρηδες που κοκκινίζουνε, ίσως κι αθώοι, ίσως εκείνοι που λίγο πιο ύστερα θα είναι ελεύθεροι και ωστόσο πάει πιά τελείωσε, μια και τους είδε ο κόσμος σε τέτοια χάλια… […] Τίμια που θα ‘ναι μια τέτοια κοινωνία για να απλώνει, έτσι, και να καμαρώνει με τόση φιλαρέσκεια τα περιττώματά της!” (απόσπασμα από το “Τουμπεκί”)