Το αίνιγμα του Παρθενώνα

Ο Παρθενώνας αποτελεί για τον δυτικό κόσµο ένα αξεπέραστο πρότυπο οµορφιάς και αναλογιών. Και ως σήµερα ο λαµπρός ναός, ο αφιερωµένος στη θεά Αθηνά, ενσαρκώνει τα πολιτικά µας ιδεώδη, χρησιµεύοντας ως υπόδειγµα για τα πιο σεβαστά κοσµικά µας κτίρια. Ταυτίζονται όµως στ’ αλήθεια οι αξίες αυτών που έχτισαν τον Παρθενώνα µε τις δικές µας; Στο ανατρεπτικό αυτό βιβλίο, η βραβευµένη αρχαιολόγος Joan Breton Connelly θέτει υπό αµφισβήτηση τις πιο θεµελιώδεις πεποιθήσεις µας σε σχέση µε τον Παρθενώνα και τη ζωή στην αρχαία Αθήνα και αναπαριστά την εξέλιξη της Ακρόπολης, του ιερού βράχου, από τα προϊστορικά χρόνια µέχρι τις ένδοξες µέρες της εποχής του Περικλή, παρουσιάζοντας µια πλειάδα ναών, µε κορυφαίο ανάµεσά τους τον Παρθενώνα. Εκεί που στέκεται ιδιαίτερα είναι στη θρυλική ζωφόρο, το µήκους 160 µέτρων ανάγλυφο που περιέβαλλε αρχικά το ανώτερο µέρος του ναού, προτού καταστραφεί εν µέρει από τους κανονιοβολισµούς των Βενετών (τον 17ο αιώνα) και προτού τα περισσότερα από τα κοµµάτια που είχαν αποµείνει µεταφερθούν στη Βρετανία (τον 19ο αιώνα), ως µέρος των “ελγινείων µαρµάρων”. Η πελώρια αινιγµατική ποµπή της ζωφόρου -µια εκθαµβωτική παρέλαση ιππέων και πρεσβυτέρων, µουσικών και κορών- ταυτιζόταν, εδώ και πάνω από 200 χρόνια, µε σκηνή από την ετήσια γιορτή της πόλης, της γενέτειρας της δηµοκρατίας. Χάρη όµως σε µια χαµένη κάποτε τραγωδία του Ευριπίδη, η ανακάλυψη της οποίας στο περίβληµα µιας αιγυπτιακής µούµιας των ελληνιστικών χρόνων αποτελεί µία µόνο από τις συναρπαστικές περιπέτειες που ξετυλίγονται στις σελίδες του βιβλίου, η Connelly φέρνει στο φως ένα θαµµένο για πολύ καιρό νόηµα, την ιστορία µιας ανθρωποθυσίας που τοποθετείται στα µυθικά χρόνια της ίδρυσης της πόλης. Σε µια κοινωνία προσηλωµένη στις λατρευτικές πρακτικές τόσο έντονα, που µας εκπλήσσει, η ιστορία αυτή βρισκόταν στον πυρήνα της έννοιας Αθηναίος. Η Connelly αποκαλύπτει έναν κόσµο πολύ πιο πλούσιο µέσα σε αυτή την πόλη των φιλοσόφων, ορθολογιστών και ρητόρων, που κατά τις ευρέως διαδεδοµένες ιδέες µας ήταν η Αθήνα. Έναν κόσµο όπου η σύγχρονη σύλληψη της δηµοκρατίας θα ήταν απλώς ακατανόητη.