Το «εγωιστικό γονίδιο» του δικαίου και το δίκαιο της τεχνητής νοημοσύνης

Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ και της έννομης τάξης του με το περιβάλλον θα μπορούσε να παρομοιασθεί με το «εγωιστικό γονίδιο» στο ομώνυμο βιβλίο του Richard Dawkins. Όπως τα ανθρώπινα γονίδια περιγράφονται από τον Dawkins ως εγωιστικά, διότι αποβλέπουν στο συμφέρον της αναπαραγωγής και της επιβίωσής τους, έτσι ακριβώς και στο δίκαιο κυριάρχησε ένα αντίστοιχο «εγωιστικό γονίδιο». Η ανθρώπινη έννομη τάξη ενδιαφέρθηκε μόνο για τον άνθρωπο και όχι για τον ευρύτερο οργανισμό στον οποίο εντάσσεται αυτός, δηλαδή τη φύση. Πλέον, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει: H μετάβαση από το ανθρωποκεντρικό στο οικοκεντρικό δίκαιο υλοποιήθηκε προεχόντως μέσα από την προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία των ζώων και επέφερε μια σειρά από δομικές αλλαγές. Η μετάβαση αυτή σηματοδότησε, επίσης, το τέλος της αλαζονείας του ανθρώπου σε νομικό επίπεδο και αυτό έγινε ακόμη πιο εμφανές με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Η «έλλογη σκέψη», που αποτέλεσε για αιώνες τη «σημαία» της ιδέας περί ανθρώπινης ανωτερότητας, έπαυσε πλέον να αποτελεί προνόμιο του ανθρώπου. Η μελέτη του Σπύρου Βλαχόπουλου πραγματεύεται τα ζητήματα που προκύπτουν από τον νέο οικοκεντρικό χαρακτήρα του δικαίου και την τεχνητή νοημοσύνη και απαντά σε μια σειρά από περαιτέρω ερωτήματα: Πρέπει, λ.χ., τα ζώα και τα υπόλοιπα στοιχεία της φύσης να αναγνωριστούν ως υποκείμενα δικαίου και φορείς θεμελιωδών δικαιωμάτων; Ποια θα πρέπει να είναι η απάντηση του δικαίου στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στη δικαιοσύνη και στη διοίκηση και πώς επηρεάζεται η λειτουργία της σύγχρονης δημοκρατίας;

Σπύρος Βλαχόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Σπύρος Βλαχόπουλος (γενν. 1968), μετά την ολοκλήρωση των σχολικών του σπουδών στη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή, φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1986 – 1990). Το 1995 αναγορεύθηκε διδάκτορας της Νομικής Σχολής του Ludwig – Maximilians Universitat του Μονάχου. Θέμα της διδακτορικής του διατριβής ήταν η σχέση της ελευθερίας της τέχνης με την προστασία της νεότητας (Kunstfreiheit und Jungendschuz, εκδ. Duncker und Humblot, 1996). Το 2003 εξελέγη λέκτορας, το 2007 επίκουρος και το 2012 αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Δημόσιο Δίκαιο με έμφαση στο Συνταγματικό Δίκαιο. Έργα του: “Το δικαίωμα της αναφοράς κατά το ελληνικό και ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο” (1998), “Όψεις του δικαιώματος της δικαστικής προστασίας ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας” (1998), “Ιδιωτικοποίηση: Το συνταγματικό πλαίσιο μιας πολιτικής απόφασης” (1999), “Η κλωνοποίηση στην ελληνική έννομη τάξη” (2000), “Διαφάνεια της κρατικής δράσης και προστασία προσωπικών δεδομένων” (2007). Είναι αναπληρωματικό μέλος στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.