Το ελληνικό τοπίο

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή σύμβαση της Φλωρεντίας (2000), με τον όρο τοπίο “νοείται ένα μέρος μιας γεωγραφικής περιοχής, έτσι όπως αυτό γίνεται αντιληπτό από τους ανθρώπους, και του οποίου ο χαρακτήρας προκύπτει από τη δράση φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων, όπως και από τις αναμεταξύ τους αμοιβαίες επιδράσεις”. Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στο ανά χείρας βιβλίο πραγματεύονται πτυχές του ελληνικού τοπίου στη μεγάλη ιστορική διάρκεια, τόσο υπό το πρίσμα της περιφερειακής αρχαιολογικής και ιστορικής προσέγγισης, όσο και υπό το πρίσμα μιας φαινομενολογικής ανάγνωσης εικαστικών, φιλολογικών ή άλλων δεδομένων. Σε αρκετές από τις σελίδες που περιλαμβάνονται εδώ, τα όρια ανάμεσα στις δύο αυτές τάσεις είναι δυσδιάκριτα, διότι, σε τελική ανάλυση, η αναπαράσταση και η πραγματικότητα κατοικούν στον ίδιο χώρο. Οι συγγραφείς των κειμένων υπηρετούν διαφορετικά αντικείμενα: την αρχαιολογία, τη φιλοσοφία, τη γεωγραφία, την πολεοδομία, την αρχιτεκτονική, την ιστορία, την ιστορία της τέχνης. Ο καθένας προσεγγίζει από τη δική του σκοπιά την πολύεδρη έννοια του τοπίου, όπως επίσης και την ανά τους αιώνες ρευστή έννοια του ελληνικού. Κοινός παρανομαστής όλων των άρθρων, που γράφηκαν ειδικά για τούτη την έκδοση, είναι η συμβολή στην αναζήτηση της ιστορικότητας του τοπίου. Περιεχόμενα: – Π.Ν. Δουκέλλης, Πρόλογος – Π.Ν. Δουκέλλης, “Αναζητώντας το τοπίο” – Ph.E. Acheson και J.L. Davis, “Περιφερειακές μελέτες, αρχαιολογική έρευνα και αρχαιολογία του τοπίου στην Ελλάδα” -R. Tomlinson, “Το τοπίο της αρχαίας ελληνικής πόλης” – M. Brunet, “Τα αγροτικά τοπία της αρχαίας Ελλάδας” – Α. Κοέν, “Τοπίο και μορφή στην αρχαία ελληνική τέχνη” – Β. Τουρπτσόγλου-Στεφανίδου, “Αντικείμενα θέασης και η προστασία τους στο βυζαντινορωμαϊκό και το μεταβυζαντινό δίκαιο” – Ν.Κ. Μουτσόπουλος, “Χώρος-κτίσμα και τοπίο στο Βυζάντιο” – Ν. Μπελαβίλας, “Η αστική και αγροτική μορφολογία στις περιηγητικές και χαρτογραφικές πηγές” – Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, “Το γραφικό ως αισθητική ποιότητα-Η αισθητική του περιβάλλοντος και το ελληνικό τοπίο” – Φ.Μ. Τσιγκάκου, “Το ελληνικό τοπίο του 19ου αιώνα” – Γ. Σκαρπέλος. “Η Ελλάδα του τοπίου και το βλέμμα των περιηγητών” – Ι. και Ι. Στεφάνου, “Η φυσιογνωμία της ελληνικής πόλης” – Κ. Κυριακού, “Από την ‘παλιά’ Αθήνα στο ‘μοντέρνο’ διαμέρισμα-Παράδοση και εκσυγχρονισμός στον ελληνικό κινηματογράφο (1950-1970)” – Α. Λουκάκη, “Το τοπίο της Ίδης: αντιτιθέμενες ερμηνείες μιας οροσειράς στα όρια της Ευρώπης” – Α. Λουκάκη, “Το τοπίο της Σκιάθου στον Παπαδιαμάντη: αναζήτηση ταυτότητας στην Ελλάδα του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα” – Ευ. Δ. Πρόντζας, “Οικονομικός χώρος και διεθνής οικονομική ιστορία-Η οικονομική ολοκλήρωση για το ελληνικό κράτος” – Λ. Λεοντίδου, “Αστικά τοπία του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού: ‘αναγνώσεις’ και αναδιαρθρώσεις”