Το ευρωπαϊκό όνειρο

Η Ευρώπη έχει μακρά παράδοση θετικών στερεοτυπικών εικόνων του εαυτού της: εδώ ήταν άλλοτε ο ομφαλός της Γης, το λίκνο του πολιτισμού, εδώ τέθηκαν οι βάσεις για πολιτισμικά επιτεύγματα κάθε είδους, που αργότερα εξαπλώθηκαν στον πλανήτη. Σύμφωνα με την κρατούσα αντίληψη των Ευρωπαίων, η ήπειρός μας παραμένει προπύργιο του ορθολογισμού, της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Από εξωευρωπαϊκή σκοπιά, όμως, τούτες οι διακηρύξεις φαίνεται να ανήκουν σε μια «ευρωπαϊκή ιδεολογία». Η βαθιά ριζωμένη υπεροψία της πολιτισμένης Ευρώπης δεν θίγεται στον δημόσιο λόγο. Η διάκριση μεταξύ «βαρβάρων» και «πολιτισμένων» χώριζε τους ανθρώπους σε ομάδες, κυρίως για να δικαιολογηθεί η υποδούλωση και η εκμετάλλευσή τους. Όλα αυτά αποτελούν κομμάτι της Ιστορίας, αλλά και του παρόντος υπό μίαν έννοια, γιατί ο σημερινός κόσμος διαμορφώθηκε από τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό. Το «ευρωπαϊκό όνειρο» της Aleida Assmann, σημαντικής εκπροσώπου της γερμανικής προοδευτικής διανόησης, δεν έχει καμιά σχέση με τις υπερφίαλες στερεοτυπικές εικόνες της Ευρώπης για τον εαυτό της. Στα πρότυπα του «αμερικανικού ονείρου», προτάσσεται ως ένα κοινό μοντέλο σκέψης και δράσης για τα έθνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που τα συνδέει μια ιστορία βίας. Στην Ευρώπη, η Ιστορία δεν αποτελεί μόνο την πρώτη ύλη για εφιάλτες και τραύματα, αλλά και για το όραμα ενός κοινού ειρηνικού μέλλοντος. Προκειμένου όμως να ξεπεράσουμε τούτη την ιστορία βίας, χρειάζεται να τη γνωρίζουμε και να την αποδεχόμαστε, αντλώντας από αυτήν κοινά πρότυπα και μέσα, που θα μας φανούν χρήσιμα σε σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις.

Aleida Assmann (Συγγραφέας)

Η Αλάιντα Άσμαν (1947) είναι ομότιμη καθηγήτρια αγγλικής και γενικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας. Σπούδασε αγγλική γλώσσα και αιγυπτιολογία, αλλά ασχολήθηκε κυρίως με την πολιτισμική ανθρωπολογία, ιδίως με τις έννοιες της πολιτισμικής μνήμης και λήθης, συχνά σε συνεργασία με τον σύζυγό της Γιαν Άσμαν (Jan Assmann). Έχει επίσης διδάξει σε διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια, όπως τα Princeton, Rice και Yale, καθώς και στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Έχει τιμηθεί με τα βραβεία Max Planck (2009), Ernst Robert Curtius (2011), Heineken (2014), Karl Jaspers (με τον Γιαν Άσμαν, 2017), Balzan (με τον Γιαν Άσμαν, 2017), καθώς και με το Βραβείο Ειρήνης των Γερμανών Βιβλιοπωλών (με τον Γιαν Άσμαν, 2018). Το ευρωπαϊκό όνειρο είναι το πρώτο της βιβλίο που κυκλοφορεί στα ελληνικά. (Πηγή: “Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης”, 2022)

 

Μαρία Τοπάλη (Μεταφραστής)

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1964. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στη Φραγκφούρτη. Από το 1996 δημοσιεύει ποίηση, κριτική και μεταφράσεις από τα γερμανικά. Είναι μητέρα δυο κοριτσιών, ζει στην Αθήνα και εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών. Δημοσιεύει κριτικά και άλλα κείμενα στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο συνεργαζόμενη τακτικά με την “Ποιητική” και με την “Καθημερινή της Κυριακής”. Από τις εκδόσεις “Νεφέλη” κυκλοφορούν οι ποιητικές συλλογές της “Σερβίτσιο Τσαγιού” (1999) και “Λονδίνο και άλλα ποιήματα” (2007), από τις εκδόσεις “Πατάκη” κυκλοφορεί το βιβλίο-ποίημα “Βερμίου Κατάβαση” (2010), η μετάφρασή της των Ελεγειών του Ντουίνο του Ρ.Μ. Ρίλκε (2011), από τις εκδόσεις “Οκτώ” το θεατρικό μιούζικαλ ” Ο Χορός της Μεσαίας Τάξης” (2012) και από τις εκδόσεις “Γαβριηλίδης” το βιβλίο “Για τέσσερα χέρια” (2013) που εξέδωσε μαζί με τον Κωνσταντίνο Ματσούκα.