Το κοράκι

Μετά από χρόνια και πολλές μεταφραστικές απόπειρες του σπουδαίου αυτού ποιήματος προκύπτει ίσως η ανάγκη για μια νέα μεταφραστική πρόταση στα ελληνικά, λαμβάνοντας υπόψη τους σπουδαίους ποιητές και μεταφραστές που προηγήθηκαν. Η μεταφραστική αυτή δουλειά προτείνει και αποπειράται να αποκαταστήσει, να αποδώσει –για πρώτη φορά στα ελληνικά– ολόκληρο το ποίημα όσο γίνεται πιο πιστά στο πρωτότυπο, βασισμένο στο τροχαϊκό οκτάμετρο. Οι τρεις πρώτοι στίχοι της κάθε στροφής διατηρούν έναν εσωτερικό ρυθμό – σε πολλά σημεία και τη ρίμα μέσα στον ίδιο τον στίχο. Οι τρεις τελευταίοι στίχοι κρατάνε την ομοιοκαταληξία στο τέλος, καταλήγοντας στο «Ποτέ πια» (=Νevermore). Ο Πόε, στην «φιλοσοφία της σύνθεσης», αναζητά ένα είδος ευταξίας και πειθαρχίας που μόνον η επιστήμη των μαθηματικών διαθέτει. Ένα μαθηματικό πρόβλημα ακουμπά και λύνεται στην ορθολογική πορεία πνευματικών στοχασμών. Το Κοράκι αποτελείται από 18 στροφές, η καθεμία αποτελούμενη από πέντε ποιητικές-αφηγηματικές προτάσεις. Η επωδός στο τέλος. Μέχρι την 8η στροφή δεν είναι ίδια. Το Ποτέ πια εμφανίζεται τότε. Άρα έχουμε: 5+1 x 18 με τη λύση να τείνει στο άπειρο (∞). Θα έλεγα πως στο άπειρο τείνουν και οι αναγνώσεις και μεταφράσεις αυτού του σπουδαίου ποιήματος που κινείται, μεταβάλλεται, αναδημιουργείται και εξελίσσεται μέσα στα χρόνια αισθητικά, λυρικά, ηχητικά, ενεργειακά – εναρμονισμένο πάντα στην εποχή του. Στην κάθε δυνατή εποχή. Γιώργος Αλισάνογλου Κάποτε μαύρα μεσάνυχτα, που εξαντλημένος σε ορθάνοιχτα Και σπάνια γραπτά μιας ξεχασμένης γνώσης έσκυβα πάνω – Σχεδόν μ’ είχε πάρει ο ύπνος, και ξάφνου ήρθε ένας ήχος, Σαν κάποιος να χτυπά του δωματίου μου την πόρτα ελαφρά. «Κανένας ξένος», σκέφτηκα, «όπου χτυπά την πόρτα απαλά Δε θα ’ναι κάτι άλλο, τούτο θα ’ναι μοναχά». • Ω, ξεκάθαρα θυμάμαι στον αφιλόξενο Δεκέμβρη να ’μαι, Που κάθε σπίθα της φωτιάς σα φάντασμα στο πάτωμα θωρούσα, Ποθούσα το ξημέρωμα, βιβλία για παρηγοριά στης λύπης το ημέρωμα, Για την όμορφη και σπάνια κόρη –τη χαμένη Ελεονόρα– Όπως οι άγγελοι θλιμμένα την καλούν Ελεονόρα – Δίχως όνομα εδώ, για πάντα τώρα.

Edgar Allan Poe (Συγγραφέας)

Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε γεννήθηκε στη Βοστώνη το 1809, από γονείς θεατρίνους. Πριν κλείσει τα δύο του χρόνια, οι γονείς του πέθαναν, και ο Έντγκαρ βρέθηκε στο Ρίτσμοντ, στο σπίτι του εμπόρου Τζων Άλλαν, που όμως δεν τον υιοθέτησε ποτέ. Οι σχέσεις του με τον πατριό του δεν ήταν ποτέ καλές, αλλά επιδεινώθηκαν όταν ο Άλλαν ανάγκασε τον Έντγκαρ να διακόψει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, επειδή δεν ήταν διατεθειμένος να αναλάβει τα έξοδά του. Το 1830 ο Έντγκαρ μπήκε στη Στρατιωτική Ακαδημία του Γουέστ Πόιντ, απ΄ όπου αποπέμφθηκε τον επόμενο χρόνο προκαλώντας επίτηδες σκάνδαλο για να εκδικηθεί τον πατριό του. Δούλεψε έπειτα για ένα μεγάλο διάστημα σε διάφορες εφημερίδες του Ρίτσμοντ, της Φιλαδέλφειας και της Νέας Υόρκης, για λόγους βιοποριστικούς, αλλά κατακτώντας παράλληλα τη φήμη του έγκυρου κριτικού. “Το Κοράκι και άλλα ποιήματα”, που κυκλοφόρησε το 1845, τον καθιέρωσε εν μια νυκτί ως συγγραφέα, χωρίς όμως να του ανακουφίσει τη φτώχεια στην οποία είχε ζήσει όλη την ως τότε ζωή του. Το 1836 παντρεύτηκε τη δεκατετράχρονη εξαδέλφη του Βιρτζίνια, που πέθανε φυματική έντεκα χρόνια αργότερα. Πέθανε το 1849, αλκοολικός και οπιομανής κυνηγώντας διαρκώς το όραμα της χαμένης Βιρτζίνια, και τάφηκε δίπλα της στη Βαλτιμόρη, όπως το επιθυμούσε.

 

Γιώργος Αλισάνογλου (Μεταφραστής)

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΙΣΑΝΟΓΛΟΥ γεννήθηκε στην Καβάλα το 1975. Είναι ποιητής, μεταφραστής και εκδότης. Σπούδασε Κοινωνιολογία και Πολιτικές Επιστήμες και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις Διεθνείς Σχέσεις και στην Κοινωνική Πολιτική. Ζει στη Θεσσαλονίκη. Τον Νοέμβριο του 2005 ίδρυσε και από τότε διευθύνει τις εκδόσεις και το βιβλιοπωλείο Σαιξπηρικόν. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες, ενώ ο ίδιος έχει λάβει μέρος σε διάφορα φεστιβάλ και συμπόσια ποίησης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει εκδώσει οχτώ βιβλία ποίησης. Από τις εκδόσεις Κίχλη κυκλοφορεί επίσης η ποιητική του συλλογὴ Παιχνιδότοπος (2016), η οποία έχει μεταφραστεί και κυκλοφορεί στα γαλλικά, στα δανικά και στα σερβικά.