Το ψωμί και το βιβλίο. Ο Γκόρκι

Η ζωή και το έργο του Γκόρκι συνθέτουν έναν από τους πλέον εντυπωσιακούς θρύλους του 20ού αιώνα. Οι σύγχρονοί του γοητεύτηκαν από τους άθλους του: πώς ένα ορφανό, βασανισμένο αγόρι που τα παιδικά του χρόνια πέρασαν “στα ξένα χέρια”, γίνεται, και μάλιστα από πολύ νέος, προσωπικότητα με παγκόσμια εμβέλεια· πώς, ενώ έβγαλε μόνο δύο τάξεις του σχολείου, γίνεται ένας από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του και από τους πιο διάσημους συγγραφείς της. Σε αυτά προστίθεται και η συμμετοχή του στα ιστορικά δρώμενα της πατρίδας του, στο επαναστατικό κίνημα, στις πνευματικές ζυμώσεις του, λ.χ. ο διάλογος και οι διαφωνίες του με τον Λένιν. Ο συγγραφέας δε μυθοποιεί τον ήρωά του. Φροντίζει να τον αναδείξει μέσα από τις αντικειμενικές ιστορικές πηγές, μαρτυρίες δικές του και των συγχρόνων του, καταθέσεις του έργου του. Παράλληλα όμως με την αξιοπιστία του ντοκουμέντου, το βιβλίο διαθέτει και το χάρισμα μιας ζωντανής επικοινωνίας με τον άνθρωπο Γκόρκι. Τον ακολουθεί στις περιπλανήσεις του -τις πρώτες εφηβικές, βιοποριστικές, τις νεανικές, τα ταξίδια της ώριμης ηλικίας, τις επαφές του με τα μεγάλα πνεύματα του αιώνα, τις ερωτικές του περιπέτειες. Ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει πολλές πτυχές αυτής της πλούσιας προσωπικότητας, έναν εξαιρετικά δυνατό χαρακτήρα που έφτιαξε τη μοίρα του και άφησε τη σφραγίδα του στην πορεία του καιρού του.

Μήτσος Αλεξανδρόπουλος (Συγγραφέας)

Μήτσος Αλεξανδρόπουλος (1924-2008). Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος γεννήθηκε στην Αμαλιάδα. Παρακολούθησε μαθήματα στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και τα χρόνια του εμφυλίου κατέφυγε ως πολιτικός πρόσφυγας στη Ρουμανία και τη Σοβιετική Ένωση. Από τη Ρουμανία πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας δημοσιεύοντας κείμενα στα ελληνικά και τα ρώσικα, μπήκε στον κύκλο των ελλήνων λογοτεχνών που ζούσαν στην ίδια χώρα (Τάκης Αδάμος, Κώστας Μπέσης, Έλλη Αλεξίου, Απόστολος Σπήλιος κ.α.) και έγινε γνωστός και στον ελλαδικό χώρο. Το 1959 η Έλλη Αλεξίου συμπεριέλαβε το διήγημα του Αλεξανδρόπουλου “Η νύχτα των Θεοφανίων” στην ανθολογία πεζογραφίας της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης, που επιμελήθηκε με ανάθεση της Ακαδημίας του Βερολίνου. Στη Σοβιετική Ένωση ο Αλεξανδρόπουλος σπούδασε στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μόσχας και στράφηκε με ενδιαφέρον στη συντήρηση αγιογραφιών και στη μελέτη της ρωσικής λογοτεχνίας και λαϊκής παράδοσης. Εκεί παντρεύτηκε τη μελετήτρια της ελληνικής λογοτεχνίας Σόνια Ιλίνσκαγια. Μαζί της γύρισε στην Ελλάδα το 1975 και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό αντιστασιακού διηγήματος της “Επιθεώρησης Τέχνης” (1963 για τους “Κορυσχάδες”), με τα διεθνή λογοτεχνικά βραβεία Τολστόι (1978) και Γκόρκι (1979), για τις μελέτες και μεταφράσεις του από τη ρωσική λογοτεχνία, με το πρώτο βραβείο μυθιστορηματικής βιογραφίας (1981, για “Το ψωμί και το βιβλίο: ο Γκόρκι”), το βραβείο Τουμανιάν (1985 για το “Οι Αρμένηδες: ταξίδι στη χώρα τους και την ιστορία τους”), το μετάλλιο Πούσκιν (2007) και το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του (2001). Πέθανε στην Αθήνα τη Δευτέρα 19 Μαΐου 2008, μετά από μάχη με τον καρκίνο. Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος τοποθετείται στους έλληνες συγγραφείς της μεταπολεμικής περιόδου. Η γραφή του κινείται στα πλαίσια του ποιητικού ρεαλισμού με στοιχεία πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού και επιρροές από τη ρωσική λογοτεχνία του δεύτερου μισού του δεκάτου ενάτου αιώνα και από ευρωπαίους συγγραφείς του μεσοπολέμου όπως ο Φραντς Κάφκα και ο Τζέημς Τζόυς. Σημαντικό μέρος του έργου του αποτελούν επίσης οι λογοτεχνικές μεταφράσεις και οι βιογραφίες του για ρώσους συγγραφείς όπως οι Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Άντον Τσέχωφ, Μαξίμ Γκόρκι, Νικολάι Γκόγκολ, Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Όσιπ Μάντελσταμ, κ.ά. Με αφορμή τον θάνατό του, η Εταιρεία Συγγραφέων εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία αναφέρεται στον “ακαταπόνητο άνθρωπο των γραμμάτων, που εισέφερε σημαντικά σε όλα τα επιμέρους είδη της πεζογραφίας με διηγήματα, μυθιστορήματα, βιογραφίες, και για μισό περίπου αιώνα αποτέλεσε έναν μοναδικό κόμβο μεταξύ της σύγχρονης ελληνικής και της ρωσικής λογοτεχνίας…”. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου βλ. Κεντρωτής Γιώργος, “Μήτσος Αλεξανδρόπουλος”, στο “Η μεταπολεμική πεζογραφία· από τον πόλεμο του ΄40 ως τη δικτατορία του ΄67”, τ. Β΄, σ.98-110, Αθήνα, Σοκόλης, 1988 και χ.σ., “Αλεξανδρόπουλος Μήτσος”, στο “Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό”, τ. 1, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1983. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.)

 

Χριστίνα Γιατζόγλου (Υπεύθυνος Σειράς)