Το Oulipo και η ευφορία της μετάφρασης

Προλαμβάνοντας την εμφάνιση του μινιμαλισμού στη μουσική, αλλά και την πραξικοπηματική ανάρρηση της λογοτεχνικής θεωρίας στο θρόνο του αυτόνομου λόγου, οι συγγραφείς του OuLiPo τίμησαν μέχρις αποθεώσεως την αφοριστική άποψη του Μπόρχες κατά την οποία όλα έχουν ειπωθεί, κι εμείς δεν κάνουμε τίποτ’ άλλο απ’ το να τα επαναλαμβάνουμε, με παραλλαγές. Αυτή ακριβώς η μαγική λέξη («παραλλαγές») δίνει το στίγμα της ουλιπιανής θεώρησης της λογοτεχνίας ως «μετα-λόγου», εξηγεί ώς έναν μεγάλο βαθμό τη θαυμαστή εντέλεια του μπορχεσιανού σύμπαντος και μας επιτρέπει να φτάσουμε στα όρια της παραδοξολογίας, συμπεραίνοντας ότι κάθε ανάγνωση ενός λογοτεχνικού έργου (ακόμα και η επανανάγνωσή του απ’ τον ίδιο τον συγγραφέα του) δεν είναι παρά μια παραλλαγή του. Λόγος που εκφωνήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2021, μετά την αναγόρευση του Αχιλλέα Κυριακίδη σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Αχιλλέας Κυριακίδης (Συγγραφέας)

Ο Αχιλλέας Κυριακίδης γεννήθηκε στο Κάιρο το 1946. Είναι συγγραφέας, μεταφραστής (κυκλοφορούν πάνω από εκατόν τριάντα μεταφράσεις του έργων συγγραφέων όπως ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο Ζορζ Περέκ, ο Ρεμόν Κενό, ο Λουίς Σεπούλβεδα, ο Ζαν Εσνόζ, ο Χούλιο Κορτάσαρ, ο Γκυστάβ Φλωμπέρ, ο Αλφρέντ Ζαρί, ο Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, ο Κάρλο Φραμπέτι κ.ά.), σεναριογράφος (τρία σενάριά του γυρίστηκαν σε ισάριθμες κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους) και σκηνοθέτης (κυκλοφορούν δεκατρείς ταινίες μικρού μήκους σε δικά του σενάρια). Κατέχει επίσης τη θέση του Επίτιμου Διδάκτορα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Τμήμα Μετάφρασης και Διερμηνείας), καθώς και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο (Σχολή Γαλλικής Φιλολογίας, Τμήμα Λογοτεχνικής Μετάφρασης). Επιπλέον, είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.

Το 2004 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων Τεχνητές αναπνοές, το 2006 με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για τη μετάφραση των πεζογραφικών Απάντων του Χόρχε Λουίς Μπόρχες, το 2007 με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη για τη μετάφραση του Μεγάρου Γιακουμπιάν του Αλάα αλ-Ασουάνι, το 2009 με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Γαλλόφωνης Λογοτεχνίας για τη μετάφραση του μυθιστορήματος Στο cafe της χαμένης νιότης του Πατρίκ Μοντιανό, το 2015 με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Ισπανόφωνης Λογοτεχνίας για τη μετάφραση του μυθιστορήματος Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν του Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες και το 2019 με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για τη μετάφραση του μυθιστορήματος Κουτσό του Χούλιο Κορτάσαρ.

Κυκλοφορούν τα βιβλία του: Η συνέχεια επί της οθόνης (Ύψιλον, 1984), Ψευδομαρτυρίες (Ύψιλον, 1998), Μικρή περιοχή (Πόλις, 2007), 360 (Εκδόσεις Πατάκη, 2013), Μουσική και άλλα πεζά [Εκδόσεις Πατάκη, 2014 – συγκεντρωτική έκδοση των βιβλίων Διαφάνεια (Δωδώνη, 1973), Στοιχεία ταυτότητος (Δωδώνη, 1977), Ο πληθυντικός μονόλογος (Ύψιλον, 1985), Διεστραμμένες ιστορίες (Ύψιλον, 1988) και Μουσική (Ύψιλον, 1995)], Σημειώσεις για μια ιδιωτική θεωρία της λογοτεχνίας (Κίχλη, 2015), Τεχνητές αναπνοές και άλλα πεζά της πόλεως [Εκδόσεις Πατάκη, 2016 – συγκεντρωτική έκδοση των βιβλίων Τεχνητές αναπνοές (Πόλις, 2003), Ο καθρέφτης του τυφλού (Πόλις, 2005) και Κωμωδία (Πόλις, 2010)], Σώμα (Εκδόσεις Πατάκη, 2017), Το Μουσείο των τύψεων και άλλα διηγήματα (Εκδόσεις Πατάκη, 2018), Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και η αγωνία της μετάφρασης (Εκδόσεις Πατάκη, 2019), Φωτεινό σκοτάδι – Κείμενα για τον κινηματογράφο (Εκδόσεις Πατάκη, 2020).