Τρωικός πόλεμος και επικός κύκλος

Το μείζον ζήτημα το οποίο αντιμετωπίζει ο φιλόλογος, ο φοιτητής αλλά και ο απλός αναγνώστης είναι αν ο Τρωικός Πόλεμος έλαβε χώρα ως ιστορικό γεγονός ή σε ποιον βαθμό μπορεί να προσβλέπει κανείς με εμπιστοσύνη σε πρόσωπα και γεγονότα που έχουν παραδοθεί και συνδέονται με τη διεξαγωγή του. Το δίλημμα καθίσταται βασανιστικό όταν ερευνάται η ταυτότητα του ποιητή που στο υποσυνείδητο του αναγνώστη έχει ταυτισθεί με τον Όμηρο, οπότε υπεισέρχονται και εθνικές παράμετροι στην αποδοχή της ιστορικότητάς του, με αποτέλεσμα, όσοι αρνούνται τον πόλεμο ως γεγονός και τον ποιητή ως ιστορικό πρόσωπο, αποδεχόμενοι μόνο τη λογοτεχνική εκδοχή του, να κινδυνεύουν να διασυρθούν ως αμφισβητίες μιας ένδοξης προγονικής ιστορίας. Από αυτή την επιθυμία, δηλαδή να αποσαφηνίσω τα όρια της ιστορίας και της λογοτεχνίας, που εδώ διαπλέκονται δυσδιάκριτα, αφορμώμενος, σκέφθηκα να επανεξετάσω ψύχραιμα τις ιστορικές μαρτυρίες, κυρίως μετά τις ανασκαφές του Μ. Korfmann, και ιδίως τις χεττιτικές επιγραφές, για να δοθεί μια αξιόπιστη απάντηση στο δίλημμα. ερωτήματα ποιος, πότε, πού και γιατί επινόησε τον Τρωικό Πόλεμο, στην περίπτωση της μη ιστορικότητάς του. Παράλληλα, αναλύεται ο Επικός Κύκλος και στη συνέχεια η επική σύνθεση και τα δομικά της στοιχεία (εξάμετρο, σύνταξη, εκφραστικοί τρόποι, γραμματική), το ομηρικό ζήτημα, η επεξεργασία του κειμένου από τους Αλεξανδρινούς γραμματικούς, τα Σχόλια και τα χειρόγραφα. Καταβλήθηκε συνειδητή και επίμονη προσπάθεια να περιορισθούμε στα ουσιώδη, ώστε ο ενδιαφερόμενος να έχει στη διάθεσή του συνοπτικά και ταυτόχρονα λεπτομερειακά μια σαφή και σφαιρική εικόνα του ενδιαφέροντος αυτού κεφαλαίου της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πρόθεσή μου, όμως, μετά από πολλά χρόνια πανεπιστημιακής διδασκαλίας, ήταν να δείξω με σαφήνεια όλες τις πτυχές του ζητήματος, απαντώντας στα ερωτήματα ποιος, πότε, πού και γιατί επινόησε τον Τρωικό Πόλεμο, στην περίπτωση της μη ιστορικότητάς του.

Βασίλειος Λ. Κωνσταντινόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Β. Λ. Κωνσταντινόπουλος είναι Ομότιμος Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Δίδαξε σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά τμήματα Επική Ποίηση, Ιστοριογραφία και Θέματα Δομής και Ύφους του Αρχαίου Ελληνικού Πεζού Λόγου. Σπούδασε Κλασσική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μετεκπαιδεύτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή της Κολωνίας, όπου και αναγορεύτηκε διδάκτωρ (Dr. Phil.). Ασχολείται με εκδόσεις και σχόλια αρχαιοελληνικών κειμένων και έχει συγγράψει πλήθος άρθρων και μονογραφιών, που έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα περιοδικά και εκδοτικούς οίκους. Έργα του είναι: Περικλέους Επιτάφιος – Κριτική και Ερμηνευτική Έκδοση, Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστοριογραφία: Συγκριτική Προσέγγιση των Τριών Ιστορικών της Κλασσικής Περιόδου, Δομή και Λειτουργία των Κλασσικών Γλωσσών, Το Ύφος του Αρχαίου Ελληνικού Πεζού Λόγου, Τόμος 1ος: Από την εἰρομένην λέξιν στο Λιτό Ύφος, Τόμος 2ος: Από τον Γοργία στον Ισαίο, Τα Αποσπάσματα του Ομηρικού Υπομνήματος του Γραμματικού Ηλιόδωρου, το Ομηρικό Λεξικό του Απολλώνιου Σοφιστή κ.ά., ενώ έχει συμβάλει στη συλλογή και έκδοση των γερμανικών αρχείων της Κατοχής, η οποία και συνεχίζεται. Πραγματοποίησε πολλά μετεκπαιδευτικά σεμινάρια για τους καθηγητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Μεσσηνίας, καθώς και πολλές εκλαϊκευτικές διαλέξεις για το κοινό της Καλαμάτας. Έλαβε μέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια. Διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας (2016-2018) και τακτικό μέλος της Συγκλήτου. Διετέλεσε επίσης Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας, καθώς και του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Ινστιτούτου Βυζαντινού Πολιτισμού. Είναι Πρόεδρος του Φ. Σ. «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ» και μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών.

(Πηγή: “Εκδόσεις Κάκτος”, 2022)

 

Χρήστος Ν. Χριστοφιλιάς (Συγγραφέας)