Χρήστος Μηλιόνης – …κι επήρε σκλάβο τον Κατή, µαζί µε δυο Αγάδες…

Το αριστουργηµατικό ιστορικό αφήγηµα του ανυπέρβλητου Αλέξανδρου Παπαδιαµάντη, στο οποίο ο εµβληµατικός συγγραφέας ανασυνθέτει την Ελλάδα της Τουρκοκρατίας, τώρα στη νεοελληνική γλώσσα. Ο Τούρκος Κατής της Άρτας, παρερµηνεύοντας τα ρητά του Κορανίου, αθωώνει τον αγά φίλο του όταν εκείνος αρπάζει µια νεαρή Χριστιανή κοπέλα που τυχαίνει να είναι βαφτισιµιά του αρµατολού Χρήστου Μηλιόνη. Αυτή είναι η αφορµή από την οποία ξεκινά ο Αλέξανδρος Παπαδιαµάντης να ξετυλίγει τον αφηγηµατικό του µίτο, συνδέοντας τρεις διαφορετικές πτυχές της εξέλιξης των γεγονότων: τα δεινά της καταδίωξης της οικογένειας, την ψυχολογική πίεση που υφίσταται η κοπέλα κατά τον εγκλεισµό της στο χαρέµι και την οργισµένη αντίδραση του αρµατολού που υπαγορεύεται από το χρέος του ως πνευµατικού της πατέρα. Στο σκηνικό της πλοκής παρελαύνουν όλοι οι χαρακτήρες των ανθρώπων της εποχής και από τις δύο πλευρές: τροµοκρατηµένα πλάσµατα, αγανακτισµένοι ραγιάδες, καταδότες και ήρωες µέχρι τελικής πτώσης από τη µια˙ αυταρχικοί κατακτητές, µετριοπαθείς αξιωµατούχοι και προδότες της αδελφικής φιλίας από την άλλη. Σύγκρουση ανθρώπων περιγράφει ο Παπαδιαµάντης, αλλά περισσότερο αναδεικνύεται η µοιραία σύγκρουση αξιών µέσα από τους χαρακτήρες του διηγήµατος. Κυρίαρχη η ηρωική φυσιογνωµία του Χρήστου Μηλιόνη, που, ακόµη και όταν δεν είναι παρών στη δράση, είναι παρούσα η άποψή του. Με την ολοκλήρωση του διηγήµατος και το τραγικό τέλος του ήρωα, ο αναγνώστης συνειδητοποιεί την αριστοτεχνική αναλογία του επικού και του λυρικού στοιχείου, την αδιάσπαστη συνοχή των ιστορικών γεγονότων και της µυθοπλασίας, έχοντας σχηµατίσει διαυγή εικόνα των προεπαναστατικών συνθηκών στην τουρκοκρατούµενη Ελλάδα.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (Συγγραφέας)

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 3 Μαρτίου του 1851 και ήταν γιος του ιερέα Αδαμάντιου Εμμανουήλ και της Αγγελικής κόρης Αλεξ. Μωραϊτίδη. Τελείωσε το δημοτικό και τις δύο πρώτες τάξεις του ελληνικού σχολείου στη Σκιάθο. Φοίτησε σε σχολείο της Σκοπέλου, του Πειραιά και τελικά πήρε απολυτήριο Γυμνασίου από το Βαρβάκειο το 1874. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου όμως ποτέ δεν αποφοίτησε, ενώ γράφει το πρώτο λυρικό του ποίημα για τη μητέρα του. Έμαθε αγγλικά και γαλλικά μόνος του. Για να ζήσει έκανε ιδιαίτερα μαθήματα και δημοσίευε κείμενα και μεταφράσεις στις εφημερίδες. Τον Ιούλιο του 1872 ακολούθησε το μοναχό Νήφωνα στο Άγιο Όρος, όπου έμεινε μερικούς μήνες, αλλά διαπίστωσε ότι δεν του ταίριαζε το μοναχικό σχήμα. Ωστόσο δεν έλειπε ποτέ από τον κυριακάτικο εκκλησιασμό στον Άγιο Ελισσαίο στο Μοναστηράκι, όπου έψελνε ως δεξιός ψάλτης. Το 1879 δημοσιεύει το μυθιστόρημα η “Μετανάστις” στην εφημερίδα “Νεόλογος”. Το 1882 άρχισε να δημοσιεύει το μυθιστόρημά του “Οι έμποροι των Εθνών” στην εφημερίδα “Μη χάνεσαι”. Το 1884 άρχισε να δημοσιεύει στην “Ακρόπολη” το μυθιστόρημά του “Γυφτοπούλα”, όπου από το 1892 ως το 1897 εργάζεται ως τακτικός συνεργάτης. Από το 1902 ως το 1904 μένει στη Σκιάθο απ’ όπου δημοσιεύει τη “Φόνισσα”. Το έργο του περιλαμβάνει περίπου 180 διηγήματα και νουβέλες που αναφέρονται στις φτωχές τάξεις της Αθήνας και της Σκιάθου και ελάχιστα ποιήματα θρησκευτικού περιεχομένου. Στις 13 Μαρτίου 1908 γιορτάζεται στον “Παρνασσό” η 25ετηρίδα του στα ελληνικά γράμματα, υπό την προστασία της πριγκίπισσας Μαρίας Βοναπάρτη. Αμέσως μετά επιστρέφει στην πατρίδα του όπου και μένει ως το τέλος της ζωής του. Πεθαίνει το ξημέρωμα της 3ης Ιανουαρίου του 1911 από πνευμονία.

 

Δημήτρης Φιλελές (Διασκευαστής)

Ο Δημήτρης Φιλελές γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961. Σπούδασε Κοινωνικές Επιστήμες και Παιδαγωγικά. Θήτευσε επί 35 χρόνια ως δάσκαλος στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Ασχολείται με την ποίηση, τη διηγηματογραφία, το βιβλίο για παιδιά, την αρθρογραφία και τη φωτογραφία.
Από την Απόπειρα έχουν εκδοθεί 3 προσωπικές ποιητικές συλλογές του: Μυθ…ιστόρημα (2017), Θρ…ίαμβοι και απώλειες (2018), Αντι…σώματα (2020). Ποιήματα από τις συλλογές έχουν μελοποιηθεί από τους: Νίκο Βρεττό, Βαγγέλη Ντίκο και Φίλιππο Πλακιά.
Από τις Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή έχουν εκδοθεί 4 συλλογές διηγημάτων, στις οποίες έχει κάνει την επιλογή, μεταγραφή και ανάγνωση κειμένων κλασικής ελληνικής λογοτεχνίας: Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος (2021), Ιστορικά Αφηγήματα του 1821 (2021), Διηγήματα του Δωδεκαημέρου (2021) και Από τη γη της Μικρασίας στα μονοπάτια της προσφυγιάς (2022).
Ποιήματα και πεζά κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά έντυπα συλλογικά έργα διάφορων εκδοτικών οίκων, όπως και στα ετήσια Ποιητικά Ημερολόγια των εκδόσεων Ιωλκός και στην ετήσια Νέα Φιλολογική Πρωτοχρονιά.
Οι κύκλοι τραγουδιών (1) Του Κωνσταντή: Η ιστορία μιας υπόσχεσης, μιας κατάρας και μιας επιστροφής, (2) Θρύλοι της Άλωσης της Πόλης, (3) Όταν το ΄21 αφηγείται: Μύθοι, θρύλοι και άγνωστες ιστορίες του Θόδωρου Κολοκοτρώνη στο δρόμο της λευτεριάς, έχουν μελοποιηθεί και ερμηνευθεί από τον Φίλιππο Πλακιά.
Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν ελεύθερα τα βιβλία του: Παιδική Θεατρική Σκηνή (2013), Ο Καραγκιόζης δήμαρχος (2013), Της γλώσσας τα καμώματα (2013).
Άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά πανελλαδικής και τοπικής κυκλοφορίας.
Σε συνεργασία με φορείς πολιτισμού έχει στο ενεργητικό του ατομικές εκθέσεις και συμμετοχή σε ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας. Το 2009, σε συνεργασία με την εφημερίδα Real News δημιούργησε το φωτογραφικό λεύκωμα 60 Μορφές στο φως. Στο App Store κυκλοφορεί το φωτογραφικό του λεύκωμα Ancient Greece: Sculptural Masterpieces (2012).
Στο προσωπικό του ιστολόγιο (dimitrisfileles.blogspot.com) δημοσιεύει ποιητικά και πεζά έργα του, καθώς και αναγνώσματα κλασικής ελληνικής πεζογραφίας και ποίησης.

(Πηγή: “Αττικός”, 2022)