Χριστουγεννιάτικη επιστολή στον εγγονό μου

Το 2014 το περιοδικὸ L’ Espresso ζήτησε από δεκατέσσερις προσωπικότητες του πνεύματος να γράψουν μια επιστολή για τη χρονιά. Ο Έκο διάλεξε να απευθυνθεί στον εγγονό του, με μια χριστουγεννιάτικη επιστολή, όπου εκθέτει την ανησυχία του σχετικά με τις Νέες Τεχνολογίες, ενώ υπογραμμίζει τη σημασία της μνήμης. Ούτε το διαδίκτυο μπορεί να υποκαταστήσει τη γνώση, ούτε οι υπολογιστές το μυαλό μας, και προτρέπει τις νέες γενιές να μαθαίνουν απομνημονεύοντας. «Καλλιέργησε τη μνήμη σου … και θα έχεις ζήσει χίλιες ζωές».

Umberto Eco (Συγγραφέας)

Ο Ουμπέρτο Έκο, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας, μυθιστοριογράφος, γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε στις 5 Ιανουαρίου του 1932. Φημολογείται ότι το επώνυμο “Έκο” είναι το αρκτικόλεξο των λέξεων “Ex Caelis Oblatus”, που σημαίνει “θεϊκό δώρο”. Ακολούθησε σπουδές μεσαιωνικής φιλοσοφίας και λογοτεχνίας και έκανε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 καθηγητής της Σημειολογίας στο Μιλάνο. Το 1971 το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια του προσέφερε τη θέση του τακτικού καθηγητή της Σημειολογίας και το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Μελετών. Επίσης, ήταν διευθυντής του περιοδικού “VS”. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 70, άρχισε να γράφει τα μυθιστορήματα του, κάνοντας την αρχή με “Το όνομα του Ρόδου”, που τιμήθηκε με το βραβείο Strega το 1981 και το Medicis Etranger το 1982, ενώ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Ο Έκο περνούσε τον καιρό του με τη γυναίκα του και δύο παιδιά τους ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (ένα διαμέρισμα-λαβύρινθο με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι. Γνώριζε άπταιστα πέντε γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, που χρησιμοποιούσε πολύ συχνά στα βιβλία του, επιστημονικά και λογοτεχνικά. Από την αρχή της καριέρας του είχε κερδίσει πολλές τιμητικές διακρίσεις και έχει κάνει δεκάδες εκδοτικές επιτυχίες. Στις πραγματείες του συγκαταλέγονται: “Opera aperta” (1962), “La struttura assente” (1968), “Θεωρία σημειωτικής” (1975), “Lector in fabula” (1979). To 1980 εμφανίστηκε ως μυθιστοριογράφος με το “Όνομα του Ρόδου”, το 1988 ακολούθησε το “Εκκρεμές του Φουκώ”.
Έφυγε από τη ζωή στις 19 Φεβρουαρίου 2016 σε ηλικία 84 ετών.

(φωτογραφία: Isolde Ohlbaum)

 

Χριστίνα Πετροπούλου (Μεταφραστής)

H Χρι­στί­να Πε­τρο­πού­λου είναι Κοι­νω­νι­κή Αν­θρω­πο­λό­γος και δι­δά­σκει στο Πά­ντειο Πα­νε­πι­στή­μιο με γνω­στι­κό αντι­κεί­με­νο «Γλώσ­σα Μνή­μη και Ταυ­τό­τη­τα στην Ελ­λη­νό­φω­νη Κά­τω Ιτα­λία». Γεν­νή­θη­κε στο Τουρ­κο­λέ­κα Αρ­κα­δί­ας και ολο­κλή­ρω­σε τις εγκύ­κλι­ες σπου­δές στην Κα­λα­μά­τα (Γυ­μνά­σιο Πα­ρα­λί­ας). Σπού­δα­σε Kλα­σι­κή Φι­λο­λο­γία στο Πα­νε­πι­στή­μιο Αθη­νών, Κοι­νω­νι­κή Αν­θρω­πο­λο­γία στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Ρώ­μης «La Sapienza» και Ονο­μα­το­λο­γι­κές και Γλωσ­σο­λο­γι­κές Σπου­δές στο Πα­νε­πι­στή­μιο «Tor Vergata» της Ρώ­μης. Με υπο­τρο­φί­ες του Ιδρύ­μα­τος Κρα­τι­κών Υπο­τρο­φι­ών και του Ιτα­λι­κού Ιν­στι­τού­του Αθη­νών έχει πραγ­μα­το­ποι­ή­σει μα­κρό­χρο­νη επι­τό­πια έρευ­να στα ελ­λη­νό­φω­να χω­ριά της Κα­λα­βρί­ας, κυ­ρί­ως στο Γκαλ­λι­τσι­α­νό, για το οποίο έχει εκ­πο­νή­σει δι­δα­κτο­ρι­κή δι­α­τρι­βή (ΑΠΘ 1997). Έχει πραγ­μα­το­ποι­ή­σει επι­τό­πι­ες έρευ­νες για τους πρώ­τους γυ­ναι­κεί­ους αγρο­τι­κούς συ­νε­ται­ρι­σμούς στην Ελ­λά­δα, για τους Αλι­καρ­νασ­σείς της Κω, για τους Μου­σουλ­μά­νους της Κω, για το χω­ριό Κο­ρυ­σχά­δες της Ευρυ­τα­νί­ας και για τα ομο­γε­νει­α­κά σχο­λεία της Κων/λης. Έχει λά­βει μέ­ρος με ανα­κοι­νώ­σεις σε πολ­λά επι­στη­μο­νι­κά συ­νέ­δρια στην Ελ­λά­δα και στο εξω­τε­ρι­κό.
Με­λέ­τες της έχουν δη­μο­σι­ευ­θεί σε συλ­λο­γι­κούς τό­μους, όπως:
-Gente del Μediterraneo. Problemi demografici e dinamiche socio-culturali. Ricerca e Cooperazione: Ρώ­μη 1996. -2000 Ελ­λη­νι­κά Χρι­στού­γεν­να, Κα­στα­νι­ώ­της 1999. -Ο Ελ­λη­νι­σμός της Δι­α­σπο­ράς, Επτά Ημέ­ρες, Κα­θη­με­ρι­νή, τό­μος ΣΤ’. -Οι νε­ο­ελ­λη­νι­κές δι­α­λε­κτι­κές ποι­κι­λί­ες και η με­λέ­τη τους. Κέ­ντρον Ερεύ­νης των Νε­ο­ελ­λη­νι­κών Δι­α­λέ­κτων και Ιδι­ω­μά­των (Ι.Λ.Ν.Ε.) της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών, 2008. -Κα­το­χή – Αντί­στα­ση – Εμ­φύ­λι­ος. Η Αιτω­λο­α­καρ­να­νία στη δε­κα­ε­τία 1940-1950. Πα­ρα­σκή­νιο 2010. -Γλώσ­σα Ψυ­χής Άγ­γε­λος. Σή­μα 2010. -Γλωσ­σι­κή και κοι­νο­τι­κή ετε­ρό­τη­τα στη Δω­δε­κά­νη­σο του 20ού αιώ­να. Πα­πα­ζή­σης 2016.
Άρ­θρα της έχουν δη­μο­σι­ευ­θεί στην εφη­με­ρί­δα Κα­θη­με­ρι­νή, στο Αντί, κα­θώς και σε ελ­λη­νι­κά και ξέ­να επι­στη­μο­νι­κά πε­ρι­ο­δι­κά, όπως: Archivio Storico per la Calabria e la Lucania, Γλώσ­σα, Επε­τη­ρίς του Κέ­ντρου Ελ­λη­νι­κής Λα­ο­γρα­φί­ας της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών, Εθνο­λο­γία, Νε­ο­ελ­λη­νι­κή Δι­α­λε­κτο­λο­γία, Εικα­στι­κή Παι­δεία, Ήριν­να, Ιτα­λο­ελ­λη­νι­κά, Quaderni del Cairoli. Έχει υπη­ρε­τή­σει ως εκ­παι­δευ­τι­κός και ως Σύμ­βου­λος Φι­λο­λό­γων (Δω­δε­κά­νη­σα -Αθή­να). Έχει ιδρύ­σει το φι­λο­λο­γι­κό πε­ρι­ο­δι­κό Ήριν­να και το μα­θη­τι­κό Συ­νε­πάρ­μα­τα. Έχει ερ­γα­στεί στο Κέ­ντρο Ερεύ­νης της Ελ­λη­νι­κής Λα­ο­γρα­φί­ας και στο Κέ­ντρο Ερεύ­νης των Ελ­λη­νι­κών Ιδι­ω­μά­των και Δι­α­λέ­κτων της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών. Έχει λά­βει μέ­ρος σε Προ­γράμ­μα­τα του Ευρω­πα­ϊ­κού Γρα­φείου για τις Λι­γό­τε­ρο Δι­α­δε­δο­μέ­νες Γλώσ­σες και του Συμ­βου­λίου της Ευρώ­πης. Γνω­ρί­ζει ιτα­λι­κά και ισπα­νι­κά και συ­νερ­γά­ζε­ται με το Ιτα­λι­κό Ιν­στι­τού­το Αθη­νών.
Μέ­χρι σή­με­ρα, συ­νε­χί­ζει να με­λε­τά τους με­τα­σχη­μα­τι­σμούς που λαμ­βά­νουν χώ­ρα στην ελ­λη­νό­φω­νη πε­ρι­ο­χή της Κα­λα­βρί­ας σε γλωσ­σι­κό, αν­θρω­πο­λο­γι­κό και κοι­νω­νι­κό επί­πε­δο. Για το έρ­γο της και τις έρευ­νές της στην πε­ρι­ο­χή βρα­βεύ­θη­κε (2022) από τον Σύλ­λο­γο «Apodiafàzzi» (ξη­με­ρώ­νει) της Bova.

(Πηγή: “Εκδόσεις Επίκεντρο”, 2023)