Ψέμα και μάγια

Ας σκεφτούμε ένα ευρύχωρο σπίτι με άπειρα μικροπράγματα αλλά χωρίς καθόλου ζωή. Αίφνης προβάλλει ένα θηλυκό πρόσωπο. Αυτή είναι η Ελίζα, μια ορφανή κοπέλα, περικυκλωμένη από επικές αφηγήσεις με ήρωες και δεσποσύνες. Αποφασισμένη να αποτυπώσει την ιστορία της οικογένειάς της, η Ελίζα ανυψώνει σε μυθικές διαστάσεις τη μητέρα της Άννα, τον πατέρα της Φραντσέσκο, τον ξάδελφο Εντοάρντο και τη Ροζάρια, μια ανοιχτόψυχη πόρνη. Αυτά τα πλάσματα, από αδιάφορα έως κακόμοιρα, μεταμορφώνονται σε αληθινούς ανθρώπινους χαρακτήρες που βιώνουν ένα σωρό αλλόκοτες περιπέτειες. Το αποτέλεσμα; Μια εν δυνάμει ηθογραφική κωμωδία μετουσιώνεται εν τέλει σε μεγαλοπρεπέστατη τραγωδία. Η Ελίζα, η γυναίκα με τις μακριές κοτσίδες και τη χλωμή όψη, η καταφρονεμένη κόρη, έχει κληρονομήσει ένα αίνιγμα από τους γονείς της. Σε αυτό έρχονται να προστεθούν ο φόβος και η ματαίωση που κατασκευάζουν οι παθιασμένοι έρωτες, οι δυστυχισμένοι γάμοι, τα εξώγαμα παιδιά. Προκειμένου να κατανοήσει αυτή την τρέλα, η Ελίζα επιστρατεύει τη μνήμη και τη φαντασία της. Έπειτα γράφει και μας μεταφέρει σε μια πόλη του ιταλικού Νότου στις αρχές του 20ού αιώνα, σε έναν τόπο και μια εποχή όπου η ελευθερία των γυναικών ήταν στα χέρια των ανδρών, συζύγων ή εραστών. Το Ψέμα και μάγια (1948), αυτό το ανησυχαστικό μυθιστόρημα, ακολουθεί τα πρότυπα μιας λογοτεχνικής παράδοσης που από τον Σταντάλ και τον Τολστόι φτάνει μέχρι τον Προυστ, καθρεφτίζοντας την πραγματικότητα μιας ολόκληρης κοινωνίας. Η Έλσα Μοράντε χρησιμοποιεί μια ιδιαίτερη, σαγηνευτική γλώσσα, όπου η πρόφαση του υπαινιγμού και του παιχνιδιού δεν είναι παρά ένα είδος συστολής για να υπερασπιστεί τον μύχιο χαρακτήρα μιας μοναδικής, αλησμόνητης εξομολόγησης.

Elsa Morante (Συγγραφέας)

Η Έλσα Μοράντε (1912-1985) υπήρξε μία από τις κορυφαίες πεζογράφους διεθνώς κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Θεωρείται, εν γένει, η πιο σπουδαία γυναίκα συγγραφέας που έχει αναδείξει η Ιταλία. Γεννήθηκε στη Ρώμη, όπου και πέθανε μετά από μια μακρά περίοδο ασθένειας. Από πολύ μικρή άρχισε να γράφει παραμύθια, τραγουδάκια και ιστορίες για παιδιά που δημοσιεύονταν σε γνωστά περιοδικά. Μια σειρά από αυτές τις ιστορίες συγκρότησε το πρώτο της βιβλίο, Το κρυφό παιχνίδι (1941). Το 1942 εμφανίστηκαν Οι θαυμαστές περιπέτειες της Κατερί με την κοτσιδούλα, ένα βιβλίο που έγραψε και εικονογράφησε σε ηλικία μόλις δεκατριών ετών. Το 1936 γνώρισε τον συγγραφέα Αλμπέρτο Μοράβια και παντρεύτηκαν το 1941. Το πρώτο της μυθιστόρημα, Ψέμα και μάγια, κυκλοφόρησε το 1948 και απέσπασε το σημαντικό Βραβείο Viareggiο. Κατόπιν εξέδωσε το μυθιστόρημα Το νησί του Αρτούρο (1957) για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Strega, την ύψιστη διάκριση της ιταλικής λογοτεχνίας. Ακολούθησαν η ποιητική συλλογή Άλλοθι (1958), η συλλογή διηγημάτων Το ανδαλουσιάνικο σάλι (1963) και το βιβλίο Ο κόσμος σώθηκε από τα παιδιά (1968). Το 1974 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα Η ιστορία, το πλέον γνωστό και εμβληματικό της έργο. Το τελευταίο της βιβλίο ήταν το μυθιστόρημα Αρατσέλι (1982).

(Πηγή: “Εκδόσεις Καστανιώτη”, 2023)

 

Μαρία Φραγκούλη (Μεταφραστής)

Η Μαρία Φραγκούλη γεννήθηκε το 1980 στη Σάμο. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πολιτιστική Διαχείριση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εργάστηκε στο Casa e Archivio Lalla Romano, στο Μιλάνο, καθώς και στον εκδοτικό οίκο Crocetti Editore.