Όψεις του σύγχρονου πολιτισμού

Σκοπός της έκδοσης αυτού του τόμου είναι η έντυπη και επεξεργασμένη παρουσίαση των ομιλιών του πρώτου Φιλοσοφικού Καφενείου που οργανώθηκε το 2005 από το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Πολιτιστικών Μελετών με γενικό θέμα τον σύγχρονο πολιτισμό. Από θεματικής πλευράς τα εννιά κείμενα του παρόντος τόμου διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Σε αυτά που αναφέρονται γενικά στον σύγχρονο δυτικό και ελληνικό πολιτισμό, και σ’ εκείνα που επικεντρώνονται σε επί μέρους τομείς της σύγχρονης κουλτούρας και συγκεκριμένα στην καθημερινότητα, στη μεγαλούπολη, στο σώμα, στους διανοούμενους και στο θέατρο. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των κειμένων, πέραν των επί μέρους διαφορών τους, είναι μια κριτική αρνητική στάση απέναντι στον σύγχρονο πολιτισμό, στον οποίο αποδίδονται ως χαρακτηριστικά, μεταξύ των άλλων, η αγοραιοποίηση της κοινωνίας, η προϊούσα εκτεχνίκευση της ζωής, η κατίσχυση της χρηστικής ορθολογικότητας, η μαζικοποίηση της κοινωνίας, η ατομικιστική αποξένωση και η ομογενοποιητική παγκοσμιοποίηση. Ειδικότερα η Ελλάδα κρίνεται ως θύμα ενός μονοδιάστατου και άκριτου εκδυτικισμού και της πόλωσης ανάμεσα σ’ έναν πολιτισμικό ενδοτισμό (ευρωκεντρισμό) και μια αμυντική σκλήρυνση της εθνικής ταυτότητας (ελληνοκεντρισμός).  

Χρήστος Γιανναράς (Συγγραφέας)

Ο Χρήστος Γιανναράς είναι καθηγητής Φιλοσοφίας και Πολιτιστικής Διπλωματίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών της Αθήνας, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στο Παρίσι, στη Γενεύη, στη Λωζάννη, στο Ρέθυμνο Κρήτης. Παράλληλα, με τακτική επιφυλλιδογραφία, παρεμβαίνει στην κοινωνική και πολιτική επικαιρότητα.

 

Βασίλης Καραποστόλης (Συγγραφέας)

Ο Βασίλης Καραποστόλης γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Stirling Σκοτίας. Είναι καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου διδάσκει Φιλοσοφία της Επικοινωνίας και του Πολιτισμού. Παράλληλα με τις μελέτες και τα δοκίμιά του για τα ήθη στον σύγχρονο κόσμο, δημοσιεύονται από το 1995 και λογοτεχνικά έργα του.

 

Σάββας Μιχαήλ (Συγγραφέας)

Ο Σάββας Μιχαήλ (Σαμπετάι Μπεν. Μάτσας) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα και στο Παρίσι. Γυναίκα του είναι η Κατερίνα Μάτσα. Έχει ενεργό δράση στο χώρο της μαρξιστικής αριστεράς από τα χρόνια της χούντας. Πέρα από τα άρθρα του σε εφημερίδες και περιοδικά στην Ελλάδα και διεθνώς, εκδόθηκαν και τα βιβλία του: “Περεστρόικα και οικονομία” (Αλλαγή, α΄ έκδοση 1987, β΄ έκδοση 1988), “Επανάσταση κι αντεπανάσταση στην Κίνα” (Πελεκάνος, 1989), “Σολωμός και Χέγκελ” (Λέων, 1991), “Παλινόθρωση ή Επανάσταση;” (Λέων, 1992), “Πλους και κατάπλους του Μεγάλου Ανατολικού” (Άγρα, 1996), “Μορφές του Μεσσιανικού” (Άγρα, 1999), “Ο Τρότσκυ ως φιλόσοφος” (Λέων, 2001).

 

Γιώργος Καραμπελιάς (Συγγραφέας)

Ο Γιώργος Καραμπελιάς γεννήθηκε το 1946 στην Κάτω Αχαΐα. Από το 1964 συμμετείχε στη Νεολαία Λαμπράκη. Σπούδασε οικονομικά στη Γαλλία. Συμμετείχε στο αντιδικτατορικό κίνημα και στο Μάη του ΄68 σε ελληνικές και γαλλικές οργανώσεις. Από το 1979 έως το 1993 εξέδιδε το περιοδικό Ρήξη. Το 1980 δημιουργεί μαζί με άλλους το Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο και τις Εναλλακτικές Εκδόσεις. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος των Οικολόγων – Εναλλακτικών. Από το 1995 είναι εκδότης του περιοδικού Άρδην.

 

Μιχάλης Γ. Μερακλής (Συγγραφέας)

Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, λαογράφος και φιλόλογος Μ. Γ. Μερακλής γεννήθηκε το 1932 στην Καλαμάτα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Γοτίγγης της Γερμανίας, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Το 1975 εξελέγη τακτικός καθηγητής λαογραφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, του οποίου διετέλεσε και πρύτανης (1981-1982). Στο χρονικό διάστημα 1990-1999 δίδαξε το ίδιο αντικείμενο στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ύστερα από μετάκληση. Είναι προεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και χρημάτισε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων. Έχει εκδώσει βιβλια αναφερόμενα στη λαογραφία και τη (νεοελληνική κατεξοχήν) φιλολογία και έχει δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα σχετικά με τα δύο αυτά αντικείμενα.

 

Κώστας Γεωργουσόπουλος (Συγγραφέας)

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος γεννήθηκε στη Λαμία το 1937. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας) και θέατρο στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, με δασκάλους τον Δημήτρη Ροντήρη και τον Γιάννη Σιδέρη. Εργάστηκε στη δημόσια και την ιδιωτική εκπαίδευση για 35 ολόκληρα χρόνια, από το 1964 ως το 1999. Μπήκε στο στίβο της θεατρικής κριτικής το 1971 και εργάζεται ως κριτικός θεάτρου και επιφυλλιδογράφος μέχρι και σήμερα, ενώ εκτάκτως συνεργάζεται με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Κριτικά δοκίμια, επιφυλλίδες και σχόλιά του έχουν κυκλοφορήσει στους εξής τόμους: “Κλειδιά και Κώδικες Θεάτρου: Ι. Αρχαίο Δράμα (1982) ΙΙ. Ελληνικό θέατρο (1984)”, “Οι πλάγιες ερωτήσεις του Πορφύριου” (1984), “Τα μετά το θέατρο” (1985) (Α΄ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου), “Προσωπολατρία” (1992), “Θίασος Ποικιλιών” (1993), “Το νήμα της στάθμης” (1996), “Παγκόσμιο θέατρο: Ι. Από τον Μένανδρο στον Ίψεν (1998) ΙΙ. Από τον Στρίντμπεργκ και τον Τσέχωφ στον Πιραντέλλο και τον Μπρεχτ (1999) (Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών) ΙΙΙ. Από τον Μίλλερ στον Μύλλερ (2000)” Με το ψευδώνυμο Κ. Χ. Μύρης έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή “Αμήχανον Τέχνημα” (1971 & 1980), “Παράβαση” (1980), τα διηγήματα “Καμπάνα και Οδάξ” (1985), και τη συλλογή τραγουδιών, τα οποία έχουν μελοποιήσει γνωστοί συνθέτες (“Χρονικό”, “Ιθαγένεια”, “Η μεγάλη αγρυπνία”, “Ανεξάρτητα Τραγούδια”, “Μεταφυσική Τοπολογία”). Κύριος άξονας του μεταφραστικού του έργου είναι, το αρχαίο δράμα. Έχει μεταφράσει τα ακόλουθα έργα: “Ικέτιδες”, “Ορέστεια”, “Προμηθεύς Δεσμώτης”, “Επτά επί Θήβας” (Αισχύλου), “Ηλέκτρα”, “Αντιγόνη”, “Αίας”, “Τραχίνιες”, “Οιδίπους Τύραννος”, “Οιδίπους επί Κολωνώ” (Σοφοκλή), “Ιφιγένεια εν Αυλίδι”, “Ιφιγένεια εν Ταύροις”, “Βάκχες”, “Ηλέκτρα”, “Ορέστης”, “Εκάβη”, “Κύκλωψ”, “Τρωάδες”, “Ελένη”, “Ανδρομάχη”, “Φοίνισσες” (Ευριπίδη), “Λυσιστράτη”, “Πλούτος”, “Νεφέλες”, “Εκκλησιάζουσες”, “Θεσμοφοριάζουσες”, “Ιππής”, “Όρνιθες” (Αριστοφάνη), “Ταρτούφος”, “Ασυλλόγιστος”, “Γιατρός με το ζόρι” (Μολιέρου). Συνέπραξε και συνεργάστηκε, επίσης, με τον καθηγητή – αρχαιολόγο κ. Σάββα Γώγο και ομάδα θεατρολόγων για τη συγγραφή του λευκώματος “Επίδαυρος: το αρχαίο θέατρο, οι παραστάσεις” (2002). Ακόμα, το σχολικό εγχειρίδιο “Δραματική Ποίηση” διδάχθηκε επί 25 έτη στα ελληνικά Γυμνάσια, ενώ διδακτέα ύλη σε σχολικά βιβλία του Λυκείου είναι οι μεταφράσεις του της “Αντιγόνης” και του “Οιδίποδα Τυράννου”. Από το 1990 διδάσκει ως Επιστημονικός Συνεργάτης του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών. Έχει διατελέσει μέλος, αλλά και Πρόεδρος του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου και επί μία εικοσαετία Πρόεδρος της Επιτροπής Επιχορηγήσεων Θεάτρου του Υπουργείου Πολιτισμού. Είναι ιδρυτικό μέλος του “Κέντρου Έρευνας & Πρακτικών Εφαρμογών του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος ΔΕΣΜΟΙ”, του οποίου σήμερα είναι Πρόεδρος του Δ.Σ., είναι Αντιπρόεδρος της “Εταιρείας Συγγραφέων”, μέλος της “Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων” και από τον Νοέμβριο του 2003 Πρόεδρος του Δ.Σ. του “Κέντρου Μελέτης & Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου – Θεατρικού Μουσείου”. Το 2000 του απενεμήθη το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλεως των Αθηνών, ενώ τον Ιούνιο του 2006 αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το Μάρτιο του 2009 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2008, από το Υπουργείο Πολιτισμού για το συνολικό του έργο.

 

Παναγιώτης Χ. Νούτσος (Συγγραφέας)

Ο Παναγιώτης Νούτσος γεννήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων το 1948. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Δυτικού Βερολίνου (Freie και Technische Universitat). Αναγορεύθηκε διδάκτωρ (1979) και υφηγητής (1982) της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Είναι καθηγητής (1988) της Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο, όπου διδάσκει από το 1980. Κατά τη διάρκεια ετήσιας (1987 / 1988) εκπαιδευτικής άδειας εργάσθηκε ερευνητικά, έδωσε διαλέξεις και δίδαξε στα Πανεπιστήμια I, IV και Χ των Παρισίων, ενώ στο πλαίσιο αντίστοιχης άδειας (1994 /1995) εργάσθηκε ερευνητικά στα Πανεπιστήμια RMIT (Μελβούρνη), Pomona College (Λος Άντζελες) και New York University. Κατά τα έτη 1991-1994 ήταν Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

 

Αναστάσιος – Ιωάννης Δ. Μεταξάς (Συγγραφέας)

Ο Α-Ι. Δ. Μεταξάς, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (2012) έχει διατελέσει Προσκεκλημένος Καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Aix-en-Provence, της Βουδαπέστης (ELTE) και του Στρασβούργου (Universite R. Schuman, Ecole Doctorale). Στο τελευταίο διοργανώθηκε, το 2008, Διεθνής διάσκεψη, “Conference Metaxas”, με θέμα “Art et Pouvoir: a propos des peintures diachroniques”. Το 2010 ανακηρύχθηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κρήτης στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου που οργανώθηκε με θέμα: “Πολιτική Επιστήμη-Σύγχρονα διακυβεύματα και η συμβολή του Α-Ι. Δ. Μεταξά”. Είναι τακτικό Μέλος της “Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα” και εκπρόσωπός της στην Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου καθώς και Μέλος των Διοικητικών Συμβουλίων του “Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου” και του “Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης” στο οποίο είναι Εντεταλμένος Σύμβουλος. Τα ενδιαφέροντά του, μέσα από τα βιβλία του, τα άρθρα του και τις “Επιφυλλίδες” του στην εφημερίδα “Το Βήμα”, εστιάζονται στη μελέτη του πολιτικού λόγου και στα φαινόμενα μετάθεσης εξουσίας από τις θεσμικές σε άτυπες μορφές.

 

Κωνσταντίνα – Νάντια Σερεμετάκη (Συγγραφέας)

Η Κ. Νάντια Σερεμετάκη είναι ανθρωπολόγος με 25ετή ερευνητική – συγγραφική και διδακτική πορεία στην πολιτισμική, κοινωνική και εφαρμοσμένη ανθρωπολογία. Το διεπιστημονικό συγγραφικό έργο της εχει χαρακτηριστεί ως πολυσχιδές, καινοτόμο και διαχρονικό. Διδάσκεται στα ξένα πανεπιστήμια σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα των πολιτισμικών σπουδών και ανθρωπιστικών & κοινωνικών επιστημών αλλά και την συγκριτική λογοτεχνία από το 1992. Βιβλία και άρθρα της αλλά και ποίηση, γράφει τόσο στην αγγλική όσο και στην ελληνική γλώσσα – έχει δε πραγματευτεί θέματα πολιτισμικής μετάφρασης τόσο στα βιβλία της όσο και σε άρθρα. Έχει διδάξει σε γνωστά πανεπιστήμια του κόσμου, και από το 2008 διδάσκει και στην Ελλάδα, στο Παν/μιο Πελοποννήσου, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών. Συνδυάζει πλούσια ερευνητική δράση σε διάφορα μέρη του κόσμου με έντονη εξωπανεπιστημιακή, δημόσια – παιδαγωγική παρουσία, και έχει λάβει διακρίσεις τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα. Για ενημέρωση και περισσότερες πληροφορίες: www.seremetakis.com

 

Διαμάντης Λεβεντάκος (Συγγραφέας) (Επιμέλεια)