André Kertész: Καθρέφτης μιας ζωής

Το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης σε συμπαραγωγή με τις εκδόσεις “Άγρα” κυκλοφόρησαν το λεύκωμα για έναν από τους μεγαλύτερους φωτογράφους του 20ου αιώνα, τον Andre Kertesz (Ουγγαρία 1894 – ΗΠΑ 1985). Η έκδοση κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης του φωτογράφου στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Αθήνα, 14 Ιουνίου – 18 Αυγούστου 2007), μετά την αντίστοιχη έκθεση στη Θεσσαλονίκη (28 Μαρτίου – 24 Μαΐου 2007). Ο τόμος περιλαμβάνει εισαγωγικά κείμενα του Βαγγέλη Ιωακειμίδη και του Πλάτωνα Ριβέλλη, καθώς και 140 επίλεκτες φωτογραφίες του Kertesz, διαλεγμένες αυστηρά από το σύνολο του έργου του, διαρθρωμένες σε έξι ενότητες: “Ουγγαρία” (1912-25), “Γαλλία” (1925-36), “Παραμορφώσεις” (1933), “Η.Π.Α.” (1936-76), “Διεθνής Περίοδος” (1963-85), “Έγχρωμη Περίοδος”. O Andre Kertesz υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους φωτογράφους του αιώνα, όχι μόνο γιατί το έργο του διαρκεί μέσα στο χρόνο και συνεχίζει να προκαλεί θαυμασμό ούτε γιατί το βάθος και η πολυεπίπεδη γραφή του αποτέλεσαν πηγή διδασκαλίας για δεκάδες άλλους σημαντικούς φωτογράφους. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς στην ιστορία της παγκόσμιας φωτογραφίας, διότι κάθε έργο του είναι εμποτισμένο με κάτι μεγαλύτερο από αυτό πο�� φαίνεται ή και αντίστροφα καταφέρνει να δείξει πως το μεγαλύτερο εμφανίζεται στην επιφάνεια της καθημερινότητας. Tο έργο του καταλαμβάνει ένα χώρο εξίσου σημαντικό στην ιστορία της φωτογραφίας του 20ού αιώνα όπως του Ηenri Cartier-Bresson ή του Robert Capa. Σπάνιοι είναι οι φωτογράφοι που το έργο τους είναι συνδεδεμένο με τόσες “εικόνες-σταθμούς” διαφορετικές σε ύφος. O Cartier-Bresson, όταν τον ρώτησαν ποια φωτογραφία του Kertesz προτιμά, απάντησε: την επόμενη που θα βγει από τη μηχανή του. O τόμος “Καθρέφτης μιας ζωής” επιτυγχάνει την αντανάκλαση όλων των σημαντικών περιόδων του δημιουργού, δίνοντας τη δυνατότητα στο θεατή να αντιπαραβάλει τα αρχικά στάδια της Oυγγαρίας (1912-1925) με τα γόνιμα χρόνια του Παρισιού (1925-1936) και στη συνέχεια με την πιο μοναχική διαδρομή του την περίοδο που έζησε στην Aμερική (1936-1976). O Kertesz πριν από όλα απέδειξε ότι το απλό είναι εν τέλει σύνθετο. Ίσως να πρόκειται για έναν από τους φωτογράφους με την πιο αυστηρά δουλεμένη φόρμα και με έναν απαράμιλλο έλεγχο πάνω στη γεωμετρική δομή της εικόνας. Eντούτοις, η ικανότητά του αυτή περνάει σχεδόν απαρατήρητη και θα ήταν υπερβολή, αν όχι ιεροσυλία, να τον χαρακτήριζε κανείς φορμαλιστή. Γι’ αυτόν, όπως και για κάθε σημαντικό δημιουργό, το περιεχόμενο πάντοτε υπερέχει. Δάσκαλος για πολλούς δημιουργούς, όπως ο Cartier-Bresson και ο Brassai, ο Andre Kertesz είναι μία από τις μεγαλύτερες μορφές στην ιστορία της φωτογραφίας. Το έργο του, ωστόσο, αντιστέκεται στην ανάλυση και ανατρέπει κάθε σχολιασμό. Δεν υπάρχει διαυγέστερο βλέμμα από το δικό του και συναισθήματα πιο ξεκάθαρα από εκείνα που μεταγράφει μέσα στις φωτογραφίες του. Αυτοδίδακτος, παρέμεινε συνεπής στο πιστεύω του: “Αυτό που νιώθω, κάνω”. Eάν ερωτοτροπεί με διαφορετικά ρεύματα, όπως ο σουρεαλισμός, ο κονστρουκτιβισμός ή ο ανθρωπισμός, συχνά προαναγγέλοντάς τα, το φωτογραφικό του διάβημα δεν μπορεί να περιοριστεί σε μία αισθητική, κοινωνική ή ηθική πρόταση. O Kertesz εμμένει στην οπτική του σκοπιά, την οποία δεν θα μπορούσε να απαρνηθεί για να γίνει αρεστός σε έναν πελάτη ή για να συνταχθεί με μία μόδα. Διακριτικό αλλά διαυγές, το όραμά του παραμένει απόλυτα φυσικό.