H βυζαντινή ιστοριογραφία – Κατά την παλαιολόγεια περίοδο

Η Παλαιολόγεια είναι η τελευταία περίοδος του Βυζαντίου, η οποία αρχίζει από το 1261 με την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Βυζαντινούς και ολοκληρώνεται το 1453 με την Άλωση από τους Οθωμανούς Τούρκους. Είναι η περίοδος, κατά την οποία το βυζαντινό κράτος, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες ορισμένων βασιλέων της ομώνυμης δυναστείας, φαίνεται πως φτάνει σταδιακά στα όριά του, για να οδηγηθεί στο τραγικό τέλος του 1453. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι οι συχνοί, καταστρεπτικοί εμφύλιοι πόλεμοι και η προϊούσα αποκέντρωσή του κράτους. Η κεντρική εξουσία χάνει την κυρίαρχη θέση που κατείχε πριν και καταρρέει σχεδόν σε κάθε τομέα (διοίκηση, οικονομία, στρατός). Ωστόσο, η εποχή αυτή είναι και εποχή ζωηρών διεργασιών και μετεξελίξεων στη βυζαντινή κοινωνία, στην οποία πλέον το ελληνικό στοιχείο έχει μετασχηματίσει την άλλοτε πολυεθνική αυτοκρατορία σε ένα καθαρά ελληνικό κράτος. Οι θεολογικές/εκκλησιαστικές έριδες δεν σταματούν να απασχολούν κάθε ενεργό πολίτη στο Βυζάντιο, η πνευματική παραγωγή συνεχίζεται αμείωτη με λαμπρούς εκπροσώπους και η καλλιτεχνική δημιουργία εκπλήσσει ακόμα και σήμερα με το σθένος και τη δυναμικότητά της. Αυτή η τόσο αντιφατική εποχή περιγράφεται με εξαιρετική σαφήνεια και ιδιαίτερο τρόπο από τους ιστορικούς της, οι οποίοι συμβάλλουν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο στην ανάδειξη αυτής της τόσο ενδιαφέρουσας αλλά και μεταβατικής περιόδου του ελληνισμού.

Μάριος Παν. Αθανασόπουλος (Συγγραφέας)