Heroes’ Shrine for Sale or the Elegant Toilet

Kesariani, once you were a star; for a moment you shone in the firmament and then, you vanished for ever into the void of history… There’s nothing left. Now you’re plastering the last traces of gunshots on your forehead, like an old dog licking its wounds, where the scar has healed.” Marios Hakkas lived almost all his tragically short life close to the Athenian neighbourhood of Kesariani, in the shadow of Mount Hymettos. Throughout the Nazi Occupation of Greece, this district was the symbol of Greek Resistance and Hakkas’ stories are indelibly marked by the blood-stained events of the Kesariani “Skopeftirio” (Shooting-Ground), where at least a thousand Greek Partisans sacrificed their lives. With sharp irony, but also occasional flashes of elegiac lyricism, Hakkas laments the loss of this valiant spirit. Wrathfully, he imagines the once heroic Shooting-Ground being sold out to land-grabbers, interested only in profiteering and money-grubbing shop-owners. The acquisition of a newfangled “elegant toilet” becomes the symbol of this new Kesariani, where disappointed ex-idealists are no longer able to dream or even to remember their recent struggles. However, the last story in the last book records the voice of a single lad, killed while resisting, and this outcry remains vibrantly alive, demanding justice from future generations.

Μάριος Χάκκας (Συγγραφέας)

ΜΑΡΙΟΣ ΧΑΚΚΑΣ (1931-1972). Ο Μάριος Χάκκας γεννήθηκε στη Μακρακώμη Φθιώτιδας, γιος του Γεωργίου Χάκκα και της Σταυρούλας Καρατσαλή. Τέσσερα χρόνια μετά τη γέννησή του εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην προσφυγική συνοικία της Καισαριανής. Εκεί ο Χάκκας τέλειωσε το Δημοτικό σχολείο (1937-1943) και στη συνέχεια γράφτηκε στο 7ο Γυμνάσιο Παγκρατίου. Τα μαθητικά και εφηβικά του χρόνια σημάδεψαν τα γεγονότα της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου. Το 1950 αποφοίτησε από το γυμνάσιο και υπηρέτησε στο πολιτικό στρατόπεδο της Γυάρου ως σπουδαστής της Σχολής Σαμαρειτών του Ερυθρού Σταυρού. Το 1951 έδωσε εξετάσεις για πρόσληψη στον ΟΤΕ και παρά την επιτυχία του δε διορίστηκε λόγω κοινωνικών φρονημάτων. Την ίδια χρονιά άρχισε να έρχεται σε επαφή με αριστερές οργανώσεις της Καισαριανής και του Βύρωνα και γνωρίστηκε με τη Μαρίκα Κουζηνοπούλου, την οποία παντρεύτηκε το 1961. Το 1952 έγινε μέλος της ΕΔΑ, πήρε μέρος στην ίδρυση του πρώτου πολιτιστικού συλλόγου της Καισαριανής (Φ.Ε.Ν.) και γράφτηκε στο τμήμα πολιτικών επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου. Η πολιτική του δραστηριότητα δεν του επέτρεψε να συνεχίσει τις σπουδές του πέρα από τα δυο πρώτα χρόνια. Το 1954 συλλήφθηκε με το νόμο 509 ως μέλος αριστερής οργάνωσης και καταδικάστηκε σε τετράχρονη κάθειρξη, αρχικά στην Καλαμάτα και στη συνέχεια στην Αίγινα. Στη φυλακή μελέτησε ξένες γλώσσες και στράφηκε στη συγγραφή ποιημάτων και διηγημάτων. Αποφυλακίστηκε το 1958 και υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως στρατιώτης γ΄κατηγορίας (μουλαράς). Παράλληλα συνέχισε να ασχολείται με τη συγγραφή. Το 1960 αποστρατεύτηκε και δούλεψε σε εργοστάσιο πλαστικών ειδών, αρχικά ως πλασιέ και στη συνέχεια στο πρατήριο. Μετά το γάμο του μετακόμισε στο Βύρωνα, ενώ παράλληλα η κριτική στάση του απέναντι στο Κόμμα οδήγησε σε ρήξη των σχέσεών του με την Αριστερά. Από το 1964 ως το 1967 διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος Καισαριανής και ενίσχυσε σημαντικά τις δραστηριότητες της Φ.Ε.Ν. Το 1966 κορυφώθηκε η διένεξή του με την Αριστερά και ο Χάκκας στράφηκε προς μια επιχείρηση με κορνίζες και μινιατούρες, από κοινού με το φίλο του Ασημάκη Νηστικούλη. Με την επιβολή της απριλιανής δικτατορίας συλλήφθηκε και κρατήθηκε για ένα μήνα στα κρατητήρια του αστηνομικού τμήματος Παγκρατίου. Από το 1969 άρχισε η περιπέτεια της υγείας του που ξεκίνησε από καρκίνο στα νεφρά και κατέληξε στον πνεύμονα. Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του ταξίδεψε για εξετάσεις στο Λονδίνο, το Παρίσι, την Ελβετία, το Μιλάνο και τη Γερμανία. Το 1970 ο θίασος Βήματα του Θανάση Παπαγεωργίου ανέβασε το μονόπρακτο έργο του Χάκκα Ενοχή στο θέατρο Φλόριντα. Πέθανε στο Διαγνωστικό Νοσοκομείο Πειραιώς σε ηλικία σαραντα ενός χρόνων. Ο Μάριος Χάκκας ανήκει στη μεταπολεμική γενιά των ελλήνων λογοτεχνών. Η πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποιήθηκε με το Όμορφο καλοκαίρι, συλλογή ποιημάτων γραμμένων στο διάστημα που μεσολάβησε από τη φυλάκισή του ως την πραγματοποίηση της έκδοσης το 1965. Ο ποιητικός λόγος του Χάκκα είναι άμεσος και βιωματικός, κινείται στα πλαίσια της δραματικής γραφής που υιοθέτησαν πολλοί ποιητές της γενιάς του ‘30 και εκφράζει την επιτακτική ανάγκη του δημιουργού να ξεφύγει από την απάνθρωπη πραγματικότητα που αντικειμενικά βίώνε. Ένα χρόνο αργότερα εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τίτλο Τυφεκιοφόρος του εχθρού, η οποία ανήκει στην παράδοση του μεταπολεμικού ρεαλισμού με σαφή ιδεολογικό προσανατολισμό και έντονη την παρουσία ιστορικών και βιωματικών στοιχείων. Με τη συλογή Ο μπιντές και άλλες ιστορίες συντελείται μια σαφής στροφή -φυσικό επακόλουθο της ψυχολογικής επίδρασης που άσκησε στο Χάκκα η αρρώστια του αλλά και η ρήξη του με το κομμουνιστικό κόμμα- προς μια ωριμότερη γραφή, αφαιρετική, με επιρροές από το ρεύμα του υπερρεαλισμού στην τραγική διάστασή του και ενδεικτική της αγωνίας του συγγραφέα μπροστά στο θάνατο αλλά και της απογοήτευσής του στη θέαση του μάταιου της ζωής και της ιδεολογίας στο σύγχρονο κόσμο. Στον ίδιο χώρο ανήκει και το τελευταίο του έργο – δεν πρόλαβε να το δει τυπωμένο – Το κοινόβιο, αλλά και τα τρία θεατρικά του μονόπρακτα. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Μάριου Χάκκα βλ. Ζήρας Αλεξ., «Χάκκας Μάριος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Κούσουλας Λουκάς, «Μάριος Χάκκας», Η μεταπολεμική πεζογραφία · Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ‘67 Η΄, σ.86-99. Αθήνα, Σοκόλης, 1988 και Σταυροπούλου Έρη, «Χρονολόγιο Μάριου Χάκκα (1931-1972)», Διαβάζω 297, 28/10/1992, σ.22-25, όπου περισσότερα στοιχεία.
(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

 

Amy Mims (Μεταφραστής)

Παρά την ιρλανδέζικη καταγωγή της και την αγγλόφωνη παιδεία στα πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης, η Amy Mims διάλεξε την Ελλάδα ως πατρίδα από το 1960. Εκτός από την πληθώρα αγγλικών μεταφράσεων της Νεοελληνικής λογοτεχνίας – με τρία βιβλία του Καζαντζάκη, τέσσερα ποιητικά κείμενα και το 1000-σέλιδο “Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων” του Ρίτσου, (για το οποίο έλαβε Κρατικό Βραβείο), και 20 έργα σύγχρονων θεατρικών συγγραφέων – έχει γράψει πέντε δίγλωσσες συλλογές με δικά της ποιήματα και δύο βιβλία με πρωτότυπα “δοκίμια”. Η πρώτη ποιητική συλλογή είχε ενθουσιώδεις επαίνους από τον Χένρυ Μίλλερ και την Αναΐς Νιν. Η δεύτερη και τρίτη ήταν αφιερωμένες στην αγαπημένη της Κύπρο. Η τέταρτη ήταν για τον Ρίτσο και η πέμπτη είχε τον παράξενο τίτλο: “Παράφωνος ψαλμός για έναν ατίθασο γλάρο”. Όσο για τα καινούργια ποιήματά της, η οριστική ανθολόγηση ετοιμάζεται τώρα.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, χάρη στη συμβίωση-συνεργασία με τον Μίνω Αργυράκη, η Amy είχε τη μεγάλη τύχη να γνωρίσει από κοντά και να συνεργαστεί με κορυφαίους Έλληνες καλλιτέχνες, όπως τον Τσαρούχη (για το μικρό θέατρο της “Κιβωτού”)…, όπως τον Μάνο Χατζιδάκι (για την αγγλική μετάφραση όλων των τραγουδιών του, με στίχους δικούς του και του Γκάτσου)…, όπως τον Πατέρα του θεάτρου σκιών, τον Μπαρμπα-Σωτήρη Σπαθάρη (για την αγγλόφωνη απόδοση διαφόρων έργων του).., όπως τον Μίκη Θεοδωράκη (για την απόδοση του δικού του κύκλου 32 ποιημάτων με τίτλο “Ο ήλιος και ο χρόνος”.
Η μεγάλη Ελληνίδα Δανάη Στρατηγοπούλου, χάρισε στην Amy το επώνυμο “Σιλβερίδη”, για να αισθανθεί η Ιρλανδέζα πιο πολύ Ελληνίδα.