Homo poëticus

Πότε ο ποιητής ήτανε τόσο ξένος, εξόριστος, αλλότριος από τον άλλο άνθρωπο όσο σε καιρούς χαλεπούς σαν τους δικούς μας, σε χρόνους στερημένους; Κι αν ο Χαίλντερλιν έθετε το ερώτημα στην αυγή των Νέων Καιρών, ποια απάντηση θα δινόταν στο βαθύ λυκόφως μιας εποχής παγκοσμιοποιημένης αλλοτρίωσης; Η εξορία του ποιητή είναι το μέτρο της αποξένωσης του ανθρώπου. Εξόριστος ο ποιητής από τον τόπο, εκτός τόπου εν παντί τόπω, διαμένει στον Ου-Τόπο αυτού που δεν υπάρχει ακόμα. Εξόριστος είναι ο ποιητής και από το χρόνο του, εκτός χρόνου εν παντί χρόνω, μένοντας όμως πάντα πιστός στις ρίζες του στο χρόνο. […] Ο Ποιητής, όπως κι ο επαναστάτης, μένει πιστός στην εποχή του και ταυτόχρονα εξόριστος απ’ την πατρίδα του μέσα στο χρόνο, σε ρήξη με όσα και όσους τη διαφεντεύουν, εκτός νόμου, σε διωγμό. Είναι παρά-φωνος σε σχέση με τη φωνή των κυρίαρχων. Κι είναι αυτή η παραφωνία, που διαταράσσει τον “κοινό λόγο”, τον κοινό τόπο, τον κοινό χρόνο, τον “κοινό νου”, είναι η τραυματική διάρρηξη του χρόνου, η ρήξη με το χρόνο μέσα στο χρόνο, η εσωτερική του αιμορραγία. […] Τα κείμενα στον παρόντα τόμο του “Homo Poeticus” ιχνογραφούν την ανέλιξη μιας σπείρας από την Τουρκοκρατία ως το τέλος της μεταπολίτευσης: από την ανάδυση του νεοελληνικού ποιητικού λόγου στο δημοτικό τραγούδι, στην ετερογλωσσία του μέσα στην πολυγλωσσία της πανσπερμίας των Βαλκανίων (Γιαννιώτικα Εβραϊκά Τραγούδια) έως τον ποιητικό αναστοχασμό της Επανάστασης και των αδιεξόδων της (Σολωμός, Κάλβος) – από την εναντιοδρομία ανάμεσα σε Μύθο και Ιστορία (Σικελιανός) και τη βίαιη συνάντηση του Ελληνικού με το Μοντέρνο στη Μικρασιατική Καταστροφή (“Γενιά του ’30”, Εμπειρίκος, Κάλας) έως τον χορό των Ποιητών των Εσχάτων Καιρών μετά τον πόλεμο και τον εμφύλιο, στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Ανάμεσα στους τελευταίους, κορυφαίος του χορού ο Νίκος Καρούζος που, όπως έγραψε ο Α. Εμπειρίκος, “τα σκοτάδια της ψυχής με φως ανέσπερον φωτίζει”. Ο altissimo poeta, ο Μουσηγέτης, κατά τον Εμπειρίκο, Σολωμός στοχάζεται την Ελληνική Επανάσταση συνομιλώντας κυρίως με τον Hegel, αλλά και με τον Ficino, τον Spinoza, και τον Boehme. Αντίστροφα, ο πρωτοποριακός κινηματογραφικός δημιουργός Κώστας Σφήκας συνομιλεί με τον Σολωμό μέσα από τον Eisenstein και τον μοντερνισμό. Ο Νικόλας Κάλας ακολουθεί μαζί με τον Sade, την έφοδο του Τρότσκι στον ουρανό. Ο συνθέτης Νίκος Σκαλκώτας διαλέγεται με τον Schonberg, ενώ η αλεατορική μουσική του Ανέστη Λογοθέτη διασταυρώνεται με τη μουσική του τυχαίου και τον John Cage. Ο σύγχρονος εικαστικός Γιώργος Χατζημιχάλης συλλογίζεται πάνω στο Κονέκ-Κονέκ του Φώτη Κόντογλου μέσα από την καθολική κρίση της εικόνας στον πολιτισμό της ύστερης αστικής νεωτερικότητας, ενώ συνομιλεί ταυτόχρονα με τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό και τον Marcel Duchamp.