Leo Strauss: Τι είναι πολιτική φιλοσοφία; και τα τρία κύματα της νεωτερικότητας

Η κρίση της νεωτερικότητας αυτο-αποκαλύπτεται, ή αλλιώς συνίσταται, στο γεγονός ότι ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος δεν γνωρίζει πλέον τι θέλει – με άλλα λόγια, δεν πιστεύει πλέον ότι μπορεί να διακρίνει το καλό από το κακό, το σωστό από το λάθος. Μέχρι τις πιο πρόσφατες γενιές, εθεωρείτο δεδομένο ότι ο άνθρωπος μπορεί να διακρίνει το καλό και το κακό, τη δίκαιη, την καλή ή την άριστη κοινωνική οργάνωση – εν ολίγοις, εθεωρείτο δεδομένο ότι η πολιτική φιλοσοφία είναι εφικτή και απαραίτητη. Στην εποχή μας η πίστη αυτή έχει αποδυναμωθεί. Σύμφωνα με την επικρατούσα αντίληψη, η πολιτική φιλοσοφία δεν είναι εφικτή: δεν ήταν παρά μια ονειροβασία, ενδεχομένως ευγενής, σε κάθε περίπτωση όμως ονειροβασία. Μολονότι υπάρχει ευρεία συναίνεση επ’ αυτού, οι απόψεις διίστανται στο ερώτημα γιατί η πολιτική φιλοσοφία βασίστηκε σε μια θεμελιώδη πλάνη. Σύμφωνα με μία κοινώς διαδεδομένη αντίληψη, η πραγματική γνώση, αυτή που δικαιούται να φέρει το όνομα αυτό, είναι η επιστημονική γνώση· αυτή, όμως, δεν μπορεί να επικυρώσει αξιολογικές κρίσεις· περιορίζεται σε γεγονοτικές κρίσεις· ωστόσο, η πολιτική φιλοσοφία προϋποθέτει ότι οι αξιολογικές κρίσεις μπορούν να επικυρωθούν με ορθολογικό τρόπο. Σύμφωνα με μια λιγότερο διαδεδομένη αλλά πιο εξεζητημένη αντίληψη, η κυρίαρχη διάκριση των γεγονότων από τις αξίες αποδεικνύεται αβάσιμη, διότι οι κατηγορίες της θεωρητικής κατανόησης συνεπάγονται, τρόπο τινά, τις αξιολογικές αρχές· οι αξιολογικές αρχές, όμως, σε συνδυασμό με τις κατηγορίες της κατανόησης, είναι ιστορικά μεταβλητές· μεταβάλλονται από εποχή σε εποχή· επομένως, δεν μπορεί να δοθεί απάντηση στο ερώτημα «Τί είναι σωστό και λάθος;» ή «Ποιά είναι η καλύτερη κοινωνική οργάνωση;» με έναν τρόπο καθολικά έγκυρο, με έναν τρόπο που να είναι έγκυρος σε όλες τις ιστορικές περιόδους, όπως αξιώνει η πολιτική φιλοσοφία. Συνεπώς, η κρίση της νεωτερικότητας συνιστά, πρωτίστως, κρίση της νεώτερης πολιτικής φιλοσοφίας.

Leo Strauss (Συγγραφέας)

Γόνος ορθόδοξης εβραϊκής οικογένειας, ο Λέο Στράους (20 Σεπτεµβρίου 1899 – 18 Οκτωβρίου 1973) γεννήθηκε στην Έσση της Γερμανίας. Μετά τη συμπλήρωση των εγκύκλιων σπουδών του και τη συμμετοχή του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο φοίτησε στα πανεπιστήμια του Μάρμπουργκ και του Αμβούργου. Αφού ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή, αφιερωμένη στον φιλόσοφο Γιακόμπι, εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, την εποχή που δίδασκε εκεί ο Χούσερλ με το βοηθό του τον Χάιντεγκερ. Το 1932, υπό την απειλή του ανερχόμενου εθνικοσοσιαλισμού, εγκαταλείπει τη Γερμανία, αρχικά για το Παρίσι και το Κέιμπριτζ, για να εγκατασταθεί τελικά στις ΗΠΑ το 1938. Δίδαξε φιλοσοφία σε πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης, του Σικάγου και του Μέριλαντ, όπου πέθανε το 1973. Βασικά του έργα: “Η κριτική του Σπινόζα στη θρησκεία” (1930), “Η πολιτική φιλοσοφία του Χομπς” (1936), “Φυσικό δίκαιο και ιστορία” (1953), “Αρχαίος και σύγχρονος φιλελευθερισμός” (1968).

 

 

Σπύρος Μακρής (Συγγραφέας)

Ο Δρ. Σπύρος Μακρής είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Μεταξύ άλλων συμμετέχει ως ενεργό μέλος στις εξής επιστημονικές εταιρείες: Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης· Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία· Ελληνική Κοινωνιολογική Εταιρεία· International Association for Greek Philosophy· European Sociological Association· European Consortium for Political Research· Global Studies Association· British Philosophical Association· British Society for Ethical Theory· Political Thought Specialist Group of the Political Studies Association· Association for Political Theory· Hannah Arendt Center for Politics and Humanities κ.ά. Την περίοδο 2013-2018 εργάστηκε ως Ερευνητικός Εταίρος στην Ακαδημία Αθηνών. Το εαρινό εξάμηνο 2020 υπήρξε Visiting Scholar στο University of Brighton, ενώ το εαρινό εξάμηνο 2021 υπήρξε Visiting Research Fellow στο University of Oxford. Εκτός από το πλούσιο έργο του στην ελληνική γλώσσα (βλ. biblionet.gr), οι δημοσιεύσεις του στα αγγλικά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής: Hegemonism, American Foreign Policy and International Society (Bruylant, 2010)· Jacques Derrida and the Case of Cosmopolitanism (Rowman & Littlefield, 2015)· Aristotle in Hannah Arendt’s Republicanism. From homo faber to homo politicus (Annuaire International Des Droits De L’ Homme, 2017)· Politics, Ethics and Strangers in the 21st Century. Fifteen critical reflections on Jacques Derrida’s concept of hos(ti)pitality (Theoria & Praxis, 2017)· The Ancient as Modern: Leo Strauss and the Revival of Classical Political Philosophy (Philosophy Documentation Center, 2018)· European Demos, Citizenship and Migrants in a Globalized World. Some Critical Reflections from a Habermasian Perspective (Macmillan, 2018)· Masses, Turbo-capitalism and Power in Jean Baudrillard’s Social and Political Ontotheology (International Journal of Theology, Philosophy and Science, 2018)· The spectrality of democracy (Dia-noesis, 2019)· Political onto-theologies or towards a political metaphysics (International Journal of Theology, Philosophy and Science, 2019)· European Integration or Europeanization? Europe at a crossroads in the 21st century: The civilizational approach of Gerard Delanty (Hellenic American University, 2020)· Hannah Arendt in the light of Saint Augustine (International Journal of Theology, Philosophy and Science, 2020)· Free Speech and Democracy in the ‘post-Totalitarian era’. The neo-Aristotelian and neo-republican lesson from Hannah Arendt (Dia-noesis, 2020)· Politics of Space, Strangeness and Culture in the Global Age (Routledge, 2021) και European IPT as a new critical theory of world politics. The instructive case of Jean Baudrillard (Macmillan, 2021). Έχει συμμετάσχει σε πλήθος συνεδρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

 

Ηλίας Βαβούρας (Συγγραφέας) (Μεταφραστής)

Ο Ηλίας Βαβούρας είναι μέλος Ε.ΔΙ.Π. στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του
Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ. και Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Παν. Δυτ. Μακεδονίας. Έχει διδάξει φιλοσοφία στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., στο Ανοικτό Παν. Κύπρου, στην Αν. Εκκλησ. Ακαδημία Θεσ/νίκης, στο Πανεπιστήμιο της Jyväskylä και αλλού. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στα γνωστικά αντικείμενά της Πολιτικής Φιλοσοφίας, της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, της Οικονομικής Φιλοσοφίας, της Ηθικής Φιλοσοφίας, της Νεότερης και Σύγχρονης Ηθικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας. Από το 2010 είναι Υπεύθυνος Έκδοσης (Editor) του επιστημονικού περιοδικού Φιλοσοφεῖν: ἐπιστήμη, εὔνοια, παρρησία (http://philosophein-periodiko.blogspot.gr/) και Editor του διεθνούς επιστημονικού περιοδικού Dia-noesis: A Journal of Philosophy (http://dianoesis-journal.blogspot.com/). Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια.

 

Βασίλειος Μακρυπούλιας (Μεταφραστής)

Ο Βασίλειος Μακρυπούλιας γεννήθηκε το 1967 στην Αταλάντη Λοκρίδος. Είναι καθηγητής, φιλόλογος και διδάκτωρ φιλοσοφίας. Τελείωσε την Φιλοσοφική Σχολή του Ε.Κ.Π. Α. το 1985. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού και διδακτορικού διπλώματος στην Φιλοσοφία. Εργάζεται ως μόνιμος εκπαιδευτικός στην ΔΙΔΕ Λέσβου, με οργανική θέση φιλολόγου στο 6ο Γυμνάσιο Μυτιλήνης ‘Γιάννης και Αριστείδης Δελής’. Τα τελευταία χρόνια διδάσκει και στην ΑΣΠΑΙΤΕ, στο τμήμα ΕΠΑΙΚ της Μυτιλήνης, στο μάθημα της “Φιλοσοφίας της παιδείας”. Ασχολείται με την έρευνα, την συγγραφή άρθρων και βιβλίων γύρω από θέματα φιλοσοφίας και θεολογίας. Έχει εκδώσει επίσης τα βιβλία “Η διαλεκτική πορεία του όντος” και “Φιλοσοφία της παιδείας”. Συμμετέχει ενεργά με ανακοινώσεις σε φιλοσοφικά και παιδαγωγικά συνέδρια. Επίσης, αρθρογραφεί σε εφημερίδες και έγκυρους διαδικτυακούς τόπους. Ζει μόνιμα στην Μυτιλήνη, είναι παντρεμένος και πατέρας τριών παιδιών.

 

Νίκος Ταγκούλης (Μεταφραστής)

Ο Νίκος Ταγκούλης είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας.