Quelques points de la tradition grecque moderne

Οι δύο ομιλίες του Γιώργου Σεφέρη που εκφώνησε στα γαλλικά κατά την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας στη Σουηδική Ακαδημία το 1963, με θέμα τη νεότερη ελληνική παράδοση, την ελληνικότητα και την ελληνική γλώσσα. Η έκδοση περιλαμβάνει τις δύο ομιλίες του στα γαλλικά καθώς και τη μετάφραση της μεγάλης ομιλίας του στα ελληνικά από τον Γ.Π. Σαββίδη. Ακολουθεί επίμετρο με τίτλο “Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης” και χρονολόγιο της ζωής του Γ. Σεφέρη από τον ποιητή και κριτικό Δημήτρη Δασκαλόπουλο, καθώς και λίστα έργων του Σεφέρη που έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά.

Γιώργος Σεφέρης (Συγγραφέας)

Ο Γιώργος Σεφέρης (πραγματικό όνομα Γιώργος Σεφεριάδης, 1900-1971) γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου/13 Μαρτίου του 1900 στην Σμύρνη της Μικράς Ασίας και ήταν γιος του Στυλιανού και της Δέσπως Σεφεριάδη (το γένος Τενεκίδη). Ο Στυλιανός Σεφεριάδης υπήρξε διακεκριμένος ακαδημαϊκός και καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας (με πλουσιότατο επιστημονικό έργο) και διπλωμάτης. Την αγάπη του για τη λογοτεχνία θα την μεταδώσει και στα τρία του παιδιά, Γιώργο, Άγγελο και Ιωάννα (μετέπειτα σύζυγο του Κωνσταντίνου Τσάτσου), τα οποία και θα ασχοληθούν με αυτήν. Το 1914, με την αρχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η οικογένεια Σεφεριάδη μετακομίζει στην Αθήνα όπου ο Σεφέρης τελειώνει το Γυμνάσιο το 1917. Κατόπιν θα μεταβεί στο Παρίσι όπου και θα σπουδάσει Νομικά ως το 1924. Ήδη όμως από το 1918 θα εκδηλωθεί η αγάπη του για την ποίηση και θα αρχίσει να γράφει στίχους. Στα χρόνια των σπουδών του, όντας στο εξωτερικό, έχει την ευκαιρία να έρθει σε άμεση επαφή με τα λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής. Στο Παρίσι θα τον βρει και η Μικρασιατική Καταστροφή, η οποία θα τον επηρεάσει βαθύτατα και θα παραμείνει χαραγμένη στη μνήμη του. Το 1926 ο Γιώργος Σεφέρης θα αρχίσει την διπλωματική του σταδιοδρομία, διοριζόμενος στο Υπουργείο Εξωτερικών ως ακόλουθος. Μέχρι το 1962 που συνταξιοδοτείται θα υπηρετήσει ως υποπρόξενος και πρόξενος στο Λονδίνο (1931-1934), στην Κορυτσά της Αλβανίας (1936-1938), ως σύμβουλος τύπου στο Υπουργείο Εξωτερικών. Μετά την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θα ακολουθήσει την ελληνική Κυβέρνηση στην Κρήτη, την Αίγυπτο, την Νότια Αφρική και την νότια Ιταλία, και μετά την απελευθέρωση στην Αθήνα όπου και μένει μέχρι το 1948. Κατόπιν διορίζεται σύμβουλος στις ελληνικές πρεσβείες στην Άγκυρα και το Λονδίνο, αργότερα πρέσβης στο Λίβανο, τη Συρία, την Ιορδανία και το Ιράκ, και τελικά στο Λονδίνο (1957-1962). Το 1963 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Αφότου αποσύρεται από τη διπλωματική του σταδιοδρομία, αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στο λογοτεχνικό του έργο, μέχρι το θάνατό του, το 1971. Η κηδεία του, εν μέσω της δικτατορίας και κατόπιν της Δήλωσής του το 1969, προσέλαβε τον χαρακτήρα εκδήλωσης εναντίον του καθεστώτος των συνταγματαρχών.

Το πρώτο έργο του Γιώργου Σεφέρη είναι η συλλογή “Στροφή” που δημοσιεύτηκε το 1931. Η συλλογή του αυτή δημιούργησε ποικίλες αντιδράσεις, καθώς έφερνε έναν αέρα ανανέωσης στην ελληνική ποίηση. Ακολούθησαν η “Στέρνα” (1932) και το “Μυθιστόρημα” (1935). Ένα χρόνο μετά γράφει την “Γυμνοπαιδία”, και το 1938 απαντώντας στο δοκίμιο του Κωνσταντίνου Τσάτσου δημοσιεύει το “Διάλογος πάνω στην ποίηση”. Το 1940 δημοσιεύονται το “Τετράδιο Γυμνασμάτων 1928-1937”, και το “Ημερολόγιο Καταστρώματος Α΄” τα οποία περιέχουν σημαντικά ποιήματα, όπως τα ποιήματα “του κ. Στράτη θαλασσινού” και “Ο Βασιλιάς της Ασίνης” καθώς επίσης και μία συλλογή των ως τότε δημοσιευμένων έργων του με τίτλο “Ποιήματα”. Το 1944 δημοσιεύεται το “Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄” το οποίο γράφτηκε στην Αίγυπτο και την Νότια Αφρική, όπου ο Σεφέρης ακολούθησε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση. Το “Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄” ακολουθούν η τριμερής “Κίχλη”, (1947) που από πολλούς θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα έργα του Γιώργου Σεφέρη, και η συλλογή “..Κύπρον, ου μ’ εθέσπισεν” η οποία κυκλοφόρησε το 1955, εν μέσω του Κυπριακού Αγώνα, και αργότερα μετονομάστηκε σε “Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄”. Το 1950 δημοσιεύτηκε η συλλογή “Ποιήματα 1924-1946”, που είναι μια εμπλουτισμένη έκδοση της πρώτης συλλογής των έργων του (“Ποιήματα Ι”). Η τελευταία συλλογή που τύπωσε ο Γιώργος Σεφέρης όσο ζούσε και η οποία δημοσιεύτηκε 11 χρόνια μετά το “Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ΄” είναι τα “Τρία Κρυφά Ποιήματα” (1966). Το κύκνειο άσμα του ποιητή είναι το “Τετράδιο Γυμνασμάτων Β΄”, το οποίο εκδόθηκε το 1976, με επιμέλεια του Γ.Π. Σαββίδη, ο οποίος έχει επιμεληθεί και τις περισσότερες εκδόσεις έργων του ποιητή. Εκτός από το ποιητικό έργο, ο Σεφέρης έχει κάνει αξιολογότατες μεταφράσεις, όπως την “Έρημη Χώρα” (1936) και το “Φονικό στην Εκκλησιά” (1963) του Τ.Σ. Έλλιοτ, το “Άσμα Ασμάτων” (1965), την “Αποκάλυψη του Ιωάννη” (1966), τις “Αντιγραφές” (1965, περιέχει έργα Ευρωπαίων και Αμερικανών ποιητών όπως Ezra Pound, Andre Gide, Paul Eluard, Pierre-Jean Jouve), και τις “Μεταγραφές” (1980, περιέχει κείμενα της αρχαίας γραμματείας). Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τα δοκίμια του Σεφέρη, στα οποία ανέπτυσσε τις απόψεις του για τα σύγχρονά του προβλήματα της γλώσσας και λογοτεχνίας. Έγραψε για τον Κάλβο, τον Δάντη, τον Παλαμά, τον Σικελιανό, τον Μακρυγιάννη, τον Καβάφη, τον Έλιοτ. Εκδόθηκαν με τον τίτλο “Δοκιμές” (1944, έκδοση σε δύο τόμους το 1974 από τον Ίκαρο, σε επιμέλεια Γ.Π. Σαββίδη· ο τρίτος τόμος επίσης από τον Ίκαρο εκδόθηκε το 1992 με επιμέλεια Δημ. Δασκαλόπουλου.)
Επίσης, υπάρχει το προσωπικό ημερολόγιο του ποιητή, με γενικό τίτλο “Μέρες” το οποίο άρχισε να εκδίδεται το 1975, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του (Α΄-Ζ΄, 1925-1960· το 2001 εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ίκαρος, ο τελευταίος τόμος του ημερολογίου, “Μέρες Η΄”, ο οποίος καλύπτει την τελευταία δεκαετία της ζωής του, με επιμέλεια της Κατερίνας Κρίκου-Davis), από το οποίο μπορεί κανείς να αντλήσει εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία τόσο για τον ίδιο και το έργο του, όσο και για τις πολιτικές και διπλωματικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Μετά τον θάνατό του εκδόθηκαν ακόμη οι δύο πρώτοι τόμοι του “Πολιτικού ημερολογίου” (εκδόσεις Ίκαρος, 1979 και 1985 αντίστοιχα) σε επιμέλεια Αλέξανδρου Ξύδη. Εκτός από τα παραπάνω ο Σεφέρης έγραψε και το “Χειρόγραφο Σεπτέμβρη ’41”, και το μυθιστόρημα “Έξι νύχτες στην Ακρόπολη” που μολονότι άρχισε να γράφεται το 1926-1928 εκδόθηκε το 1974. Το τελευταίο τμήμα των γραπτών του Σεφέρη αποτελούν οι αλληλογραφίες του, με πρώτη εκδοθείσα αυτήν με τον Γιώργο Θεοτοκά (1930-1966). Ακολουθούν (διαδοχικά) οι αλληλογραφίες με τον Αδαμάντιο Διαμαντή (Κύπριο ζωγράφο, 1953-1971), με τον Ανδρέα Καραντώνη (1931-1960), με τη σύζυγό του Μαρώ Σεφέρη (Α΄τόμος, 1936-1940), με τον Ζήσιμο Λορεντζάτο (1948-1968) και με τον Edmund Keeley (1951-1971).

 

Γιώργος Π. Σαββίδης (Μεταφραστής)

O Γιώργος Πάνου Σαββίδης (1929-1995) ήταν μελετητής, επιμελητής εκδόσεων και καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας. Ξεκίνησε τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Aθηνών, αλλά τις συνέχισε στο King’s College του Cambridge και στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου αναγορεύτηκε διδάκτορας φιλολογίας το 1966, με τη διατριβή “Oι καβαφικές εκδόσεις (1891-1932)”. Έκτακτος αυτοτελής καθηγητής Nεότερης Eλληνικής Φιλολογίας στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από το 1966, παραιτήθηκε για λόγους ακαδημαϊκής και ηθικής τάξης το 1971 και επανήλθε το 1974, ως τακτικός καθηγητής, για άλλα εννέα χρόνια (εθελουσία έξοδος). Διετέλεσε μόνιμος επισκέπτης καθηγητής της Έδρας Nεοελληνικών Σπουδών Γιώργου Σεφέρη, στο Harvard University, από το 1977 έως το 1984, όταν παραιτήθηκε οικειοθελώς και αποχώρησε. Tα επιστημονικά του δημοσιεύματα ξεκίνησαν από το 1951, ενώ παράλληλα συνεργάστηκε με πολλά έντυπα (κυρίως τις εφημερίδες “Tο Bήμα” και “Tα Nέα”). Επιμελήθηκε με υποδειγματικό τρόπο εκδόσεις ποιημάτων του Σεφέρη, του Kαβάφη, του Kαρυωτάκη, του Σικελιανού, του Bαλαωρίτη, του Καισάριου Δαπόντε και άλλων. Πέθανε στον Λόγγο στις 11 Ιουνίου του 1995, σε ηλικία 66 ετών.

(πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού)