Αμόκ

Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο το πώς ακριβώς περιγράφει ο Στέφαν Τσβάιχ το ταξίδι ενός ατόμου από το να είναι ένας μέσος πολίτης στο να παραπλανηθεί και να γίνει ένοπλος. Είναι η λογοτεχνική ένταση ή η γνώση της ψυχολογίας πίσω από αυτήν που δημιουργεί ένα τόσο πειστικό πορτρέτο; Ο Τσβάιχ αφηγείται την ιστορία του γιατρού που περνά πολλά χρόνια στον μοναχικό του σταθμό στις ζούγκλες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Κρατάει τη θέση του, δεν έχει επαφή με άλλους ανθρώπους απ’ τον έξω κόσμο και κάτω από αυτές τις συνθήκες αποσύρεται όλο και περισσότερο μέσα του. Η γνώση των διαπροσωπικών σχέσεων φαίνεται να εξαφανίζεται σταδιακά από πάνω του. Όταν μια γυναίκα εμφανίζεται και του κάνει μια ασυνήθιστη απαίτηση, αντιδρά με τρόπο που δείχνει πώς έχει ήδη χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Οι πράξεις του καθορίζονται όχι από αυτό που πραγματικά συμβαίνει, αλλά από αυτό που φαντάζεται. Στο «Αμόκ», ο Στέφαν Τσβάιχ επικρίνει διακριτικά τις κοινωνικές συμβάσεις και τους κοινωνικούς περιορισμούς που οδηγούν τον πρωταγωνιστή στην απελπιστική του κατάσταση. Η πίεση για συμμόρφωση με ορισμένες κοινωνικές και επαγγελματικές προσδοκίες και η αδυναμία παραβίασης των κανόνων χωρίς να υποστούν κοινωνικές ή προσωπικές συνέπειες, αντικατοπτρίζουν τη γενική κριτική του Τσβάιχ για μια άκαμπτη και συχνά άδικη κοινωνία.

Stefan Zweig (Συγγραφέας)

Ο πολυταξιδεμένος και πολυγραφότατος Στέφαν Τσβάιχ γεννήθηκε στη Βιέννη στις 28 Νοεμβρίου 1881. Ως το 1935 -αν εξαιρέσουμε το πολυάριθμα ταξίδια του στο εξωτερικό- ζει στην Αυστρία (Βιέννη και Σάλτσμπουργκ). Μεταφράζει Βερλαίν, Μπωντλαίρ και Βεράρεν, δημοσιεύει ποίηση (“Ασημένιες χορδές”, “Τα πρώτα στεφάνια”), νουβέλες (“Φόβος”, “Αμόκ”, “Σύγχυση των αισθήσεων” κ.ά.), θεατρικά (“Βολπόνε”), δοκίμια, καθώς και τα περισσότερα έργα μια μεγάλης σειράς βιογραφικών μελετών και λογοτεχνικών πορτρέτων για μεγάλες προσωπικότητες του παρελθόντος (“Τρεις δάσκαλοι: Μπαλζάκ-Ντίκενς-Ντοστογιέφσκι”, “Ρομαίν Ρολάν”, “Μαρία Αντουανέτα”, “Μαρία Στιούαρτ”, “Θρίαμβος και τραγωδία του Εράσμου του Ρότερνταμ” κ.ά.). Το 1933, με την ανάληψη της εξουσίας από τους εθνικοσοσιαλιστές στη γειτονική Γερμανία, τα βιβλία του Τσβάιχ γίνονται στόχος της ναζιστικής προπαγάνδας. Το 1935 εγκαταλείπει οριστικά την Αυστρία, εγκαθίσταται στο Λονδίνο και το 1940 αποκτά τη βρετανική υπηκοότητα. Το 1941 φεύγει για τις ΗΠΑ και από κει για τη Βραζιλία. Πικραμένος από τα πολιτικά γεγονότα και από το τέλος της εποχής που περιγράφει στο αυτοβιογραφικό του έργο “Ο χθεσινός κόσμος”, αυτοκτονεί μαζί με τη γυναίκα του στις 23 Φεβρουαρίου 1942 στην Πετρόπολη, κοντά στο Ρίο ντε Τζανέιρο.

 

Σωτήρης Καραγιάννης (Μεταφραστής)