Για την ποίηση

Στο “Για την ποίηση” ανθολογούνται επτά σηµαντικά δοκίµια του Τ. Σ. Έλιοτ, σε µετάφραση και σχόλια του Στέφανου Μπεκατώρου, που φανερώνουν καίριες πτυχές της γόνιµης πορείας του στον τοµέα της λογοτεχνικής κριτικής και καλύπτουν χρονικά το διάστηµα 1919-1961. Με αφετηρία το θεµελιακό κείµενο µε τίτλο «Η Παράδοση και το Ατοµικό Τάλαντο» και καταλήγοντας στο «Για να Κρίνουµε τον Κριτικό», την πιο γνωστή από τις τελευταίες διαλέξεις του ποιητή, παρουσιάζονται οι σηµαντικότεροι σταθµοί της εξέλιξης της κριτικής σκέψης του Έλιοτ εστιάζοντας στον τρόπο µε τον οποίο επανεξέτασε τη λειτουργία της ποίησης, επαναπροσδιόρισε την ίδια τη φύση της ποιητικής διαδικασίας και προσέφερε νέα εργαλεία και ένα φάσµα ρητορικών δυνατοτήτων στις µελλοντικές γενιές αναγνωστών και µελετητών της λογοτεχνίας. Ο ίδιος ο Έλιοτ θεωρούσε τα δοκίµιά του αναπόσπαστο µέρος του συγγραφικού του εργαστηρίου υπογραµµίζοντας την αδιάσπαστη ενότητα της ποιητικής και δοκιµιακής του παραγωγής, κάτι άλλωστε που απηχεί την αντίληψή του ότι η λογοτεχνική κριτική εγγράφεται σε ένα ευρύτερο κοινωνικό, ηθικό και πολιτιστικό πλαίσιο ακολουθώντας τις τάσεις της εκάστοτε εποχής.

Thomas Stearns Eliot (Συγγραφέας)

Γεννήθηκε στον Άγιο Λουδοβίκο του Μισούρι, στις ΗΠΑ, το 1888 από πουριτανή αριστοκρατική οικογένεια διαπρεπών επιστημόνων και ανατράφηκε με τις αρχές του παππού του που ήταν θεολόγος. Σπούδασε στην Ακαδημία Σμιθ της Μασαχουσέτης, βραβεύτηκε με χρυσό μετάλιο στα λατινικά από την Milton Academy. Σπούδασε τέσσερις γλώσσες: ελληνικά, λατινικά, γαλλικά, γερμανικά και συνάμα μεσαιωνική ιστορία, συγκριτική φιλολογία και ιστορία νεώτερης φιλοσοφίας. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα φιλοσοφίας στο Χάρβαρντ από τον Μπ. Ράσελ, το 1914 καθώς και σανσκριτική και νεώτερη ινδική φιλοσοφία. Γνώστης της γαλλικής φιλολογίας επιδόθηκε στην ποίηση. Το 1915 ο Έλιοτ εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο παραδίνοντας μαθήματα σε σχολεία και αργότερα διορίστηκε στη Lloyd’ s Bank του Λονδίνου όπου εργάστηκε οχτώ χρόνια. Η ποίηση του κατατάσσεται σε πέντε περιόδους. Η πρώτη περίοδος (1909-1919) περιλαμβάνει τα ποιήματα: “Το τραγούδι της αγάπης του Άλφρεντ Προύλφροκ”, “Το πορτραίτο μιας κυρίας”, “Πρελούδια”, κ.ά. Η δεύτερη περίοδος (1920-1925) περιλαμβάνει τα ποιήματα: “Γερόντιον”, “Ιπποπόταμος”, “Η έρημη χώρα”, κ.ά. Στην τρίτη περίοδο ανήκουν “Οι άδειοι άνθρωποι”, ενώ στην τέταρτη περίοδο (1927-1934) περιλαμβάνονται τα ποιήματα: “Το ταξίδι των Μάγων”, “Ένα τραγούδι για τον Συμεών”, “Animula”, “Βράχος”, κ.ά. Στην πέμπτη περίοδο (1935-1942) ανήκουν τα “Τέσσερα κουαρτέτα”. Τα θεατρικά του έργα είναι τα “Φονικό στην εκκλησιά” (“Murder in the Cathedral”), “Sweeny Agonistes”, “Κοκτέιλ πάρτυ” κ.ά. Ως δημοσιογράφος και κριτικός έδωσε αξιόλογα δείγματα. Από το 1922 που ήταν εκδότης του περιοδικού “Κριτήριον” σκοπό είχε να δημιουργήσει μια θέση για τις νέες τάσεις της λογοτεχνίας και την κριτική. Στα δοκίμια και τις μελέτες ανήκουν: “Η παράδοση και το ατομικό ταλέντο”, 1919, “Η χρήση της ποίησης και η χρήση της κριτικής”, 1933, “Σημειώσεις για τον ορισμό της κουλτούρας”, 1948, “Ποίηση και δράμα”, 1951, κ.ά. Το 1948 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Πέθανε στις 4 Ιανουαρίου 1965.

 

Στέφανος Μπεκατώρος (Μεταφραστής)

Γεννήθηκε το 1947 στην Αθήνα καταγόμενος από την Κεφαλλονιά και την Κωνσταντινούπολη. Έκανε σπουδές χημείας, νεοελληνικής λογοτεχνίας και βιβλιοθηκονομίας. Άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα από το 1966 και εξέδωσε (στο διάστημα 1968-1998) έξι ποιητικές συλλογές και μια επίτομη έκδοση εξ αυτών με τίτλο “Πατριδογνωσία 1969-1982” (α’ έκδοση: 1982, β΄έκδοση: “Πατριδογνωσία 1968-1998”, Ελλ. Γράμματα 1999). Το 2002 εξέδωσε την ποιητική συλλογή με τίτλο “Δυστυχία στα δάκτυλα” (εκδ. Πατάκη). Το 1971 δημοσίευσε (σε συνεργασία) την ποιητική ανθολογία “Η Νέα Γενιά, 1965-1970” με ποιήματα ενός αριθμού τότε πρωτοεμφανισθέντων ποιητών. Το 1991 επιμελήθηκε (σε συνεργασία) την έκδοση των “Απάντων” του φίλου του ποιητή Αλέξη Τραϊανού. Μέσα στην τριακονταετία 1974-2006, εκτός από ποιήματα, δημοσίευσε (σε εφημερίδες, περιοδικά και αυτοτελείς εκδόσεις) μελέτες και δοκίμια για πρόσωπα της λογοτεχνίας, κριτικές παρεμβάσεις και προτάσεις για το ζήτημα των βιβλιοθηκών στην Ελλάδα, κριτικά σχόλια και παρεμβάσεις (για ζητήματα λογοτεχνικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά) καθώς και μεταφράσεις από τα αγγλικά. Επιμελήθηκε βιβλία καθώς και εκπομπές στο ραδιόφωνο (για την ποίηση). Για ένα διάστημα έγραψε κριτική βιβλίου στις εφημερίδες “Η Αυγή” και “Η Πρώτη”. Το 1993 κυκλοφόρησε πολυσέλιδη συλλογή κειμένων του (δημοσιευμένων σε περιοδικά και εφημερίδες) για φαινόμενα νεοελληνικής παρακμής αλλά και πνευματικής αντίστασης (“Το πνεύμα της Αντίστασης: για τον πολιτισμό και την πολιτική”). Στα δύο τελευταία χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών συνέβαλε στη σύνταξη των τόμων “Κατάθεση ’73” και “Κατάθεση ’74” (εκδόσεις Μπουκουμάνη), που θεωρήθηκαν εκδηλώσεις συλλογικής πνευματικής αντίστασης. Από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση δική του, κυκλοφόρησαν οι τόμοι δοκιμίων του Τ. Σ. Έλιοτ “Δεν είναι η ποίηση που προέχει: για την ποίηση και τους ποιητές”, το 2003, και “Δάντης: Θεία Κωμωδία και Νέα Ζωή”, το 2005 και το αφήγημα “Ο χρυσός σκαραβαίος” του Έντγκαρ Άλλαν Πόε, με δικά του σχόλια και εκτενέστατο επίμετρο, το 2004. Πέθανε στην Αθήνα στις 26 Ιουνίου 2006.