Δημόσια υγεία και μακρόβιοι της αρχαιότητας

Τα στοιχεία για μακρόβιους ανθρώπους της αρχαιότητας αφορούν, δυστυχώς μόνο στον ανδρικό πληθυσμό και σχεδόν αποκλειστικά σε επώνυμους πολιτικούς, φιλόσοφους, ποιητές, ρήτορες κ.ά., όχι σε κοινούς θνητούς. Ο Αριστοτέλης με την αδιαμφισβήτητη αυθεντία του συνέβαλε στο να θεωρούνται επί αιώνες οι γενικεύσεις του και οι προκαταλήψεις για τις γυναίκες ως παγκόσμιες αλήθειες. Ακόμη και σήμερα η κυρίαρχη αντίληψη για τις γυναίκες δεν είναι θετική ούτε στον δυτικό κόσμο. Συνηθίζουμε να αποκαλούμε τους μακρόβιους ανθρώπους κορακοζώητους, μολονότι τα κοράκια δεν ζουν περισσότερα από 15 χρόνια, υπάρχουν πτηνά που φθάνουν τα 20 και τα 30 χρόνια, όπως τα καναρίνια και οι χήνες, για να μην αναφερθώ σε μεγάλα αιωνόβια και υπεραιωνόβια ζώα όπως χελώνες και φάλαινες. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η μέγιστη διάρκεια ζωής σχετίζεται με τη δυνατότητα ανανέωσης των κυττάρων, που στην περίπτωση των ανθρώπων δεν ξεπερνά τα 120 έτη. Η ανάλυση δημογραφικών δεδομένων παγκοσμίως έδειξε, ότι παρεμβάσεις με στόχο την επιμήκυνση του μέσου όρου ζωής των ανθρώπων (του προσδόκιμου ζωής) δεν έχουν θετικό αποτέλεσμα μετά την ηλικία των 100 ετών. Ο μέσος όρος ζωής κάθε είδους (species) στη γη είναι προκαθορισμένος από φυσικούς και γενετικούς παράγοντες, μπορεί ωστόσο να παραταθεί εφόσον βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης. Σε ορισμένα εξημερωμένα οικόσιτα ζώα, το προσδόκιμο ζωής διπλασιάζεται ή υπερδιπλασιάζεται, όπως στη γάτα και τον σκύλο. Κανένα έμβιο ον δεν κατάφερε να κερδίσει την αθανασία, εκτός από την υδρόζωη μέδουσα τσούχτρα “Turritopsis dohrnii” που σε κάποια φάση του βίου της επιστρέφει αυτόματα στο αρχικό στάδιο εξέλιξής της, ξεκινώντας νέα περίοδο ενηλικίωσης ως ένας αθάνατος οργανισμός σε επαναλαμβανόμενη νεότητα.

Πέτρος Γ. Θέμελης (Συγγραφέας)

Ο Πέτρος Θέμελης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη (1936). Πήρε πτυχίο Ιστορίας και Αρχαιολογίας από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου.
Διετέλεσε επιστημονικός βοηθός στην Αρχαιολογική Υπηρεσία του Νομού Θεσσαλονίκης και συμμετείχε στις ανασκαφές Πέλλας, ανακτόρου Αιγών και τάφων Δερβενίου. Υπηρέτησε ως Επιμελητής και Έφορος Αρχαιοτήτων Hλείας-Mεσσηνίας, Aττικής-Εύβοιας, Φωκίδος-Λοκρίδος, Διευθυντής Mουσείου Δελφών και Προϊστάμενος Εφορείας Παλαιοαναθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας. Δίδαξε κλασική αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1984-2003), διετέλεσε Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών (1987-1989), διηύθυνε την πανεπιστημιακή ανασκαφή στον Τομέα I της αρχαίας Eλεύθερνας (1985-2003) και από το 1986 έως σήμερα διευθύνει το έργο των ανασκαφών και των αναστηλώσεων της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας στην αρχαία Μεσσήνη, το οποίο βραβεύτηκε με τρία βραβεία Europa Nostra (2005, 2011, 2019).
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ: Δώδεκα μονογραφίες, διακόσιες επιστημονικές μελέτες, βιβλιοκρισίες, αρχαιολογικοί οδηγοί, εκθέσεις ανασκαφών, πρόλογοι εκδόσεων, άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, μεταφράσεις, επιφυλλίδες στον ημερήσιο αθηναϊκό και μεσσηνιακό τύπο.
ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ: Επίτιμος δημότης Μεσσήνης, Ανδρούσας, Καλαμάτας, ισόβιος Εταίρος Αρχαιολογικής Εταιρείας, αντεπιστέλλον μέλος Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, μέλος Εταιρείας Eυβοϊκών Μελετών, Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, Aυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, αντιπρόεδρος σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ και Ιδρύματος Οικ. Γ. Ψαροπούλου – Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής, πρόεδρος Εταιρείας Mεσσηνιακών Aρχαιολογικών Σπουδών. Το 2004 του απονεμήθηκε ο Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο και το 2016 ο Ανώτερος Ταξιάρχης του Tάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο. Επίσης το 2016 ανακηρύχθηκε Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και το 2018 του απονεμήθηκε το μετάλλιο Α΄ Τάξεως του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο.

(Πηγή: “Παπαζήση”, 2023)