ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Οι μελέτες αυτού του συλλογικού τόμου θέτουν υπό διερεύνηση τη διαχείριση της μνήμης και της ιστορίας, εστιάζοντας σε κρίσιμες πτυχές των δύο καθιερωμένων εθνικών επετείων (25η Μαρτίου και 28η Οκτωβρίου), αλλά και προεκτείνοντας τη συζήτηση στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, το Ολοκαύτωμα, την Απελευθέρωση του 1944 και τη μνήμη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Μέσα από τις τελετουργίες των εθνικών επετείων (παρελάσεις, εορτασμούς, δρώμενα κ.λπ.) εμπεδώνεται στην ελληνική κοινωνία η αίσθηση του κοινού παρελθόντος και τονώνεται η εθνική ταυτότητα και ενότητά της. Γι’ αυτό οι εθνικές επέτειοι αναφέρονται στα πιο κρίσιμα από τα ηρωικά γεγονότα της ιστορίας, όπως η 25η Μαρτίου και η 28η Οκτωβρίου. Αντιθέτως, διαιρετικά επεισόδια, όπως ο εμφύλιος πόλεμος, έχουν ελάχιστες πιθανότητες να καθιερωθούν ως εθνικές εορτές. Ωστόσο, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, εκτός από τις ένδοξες σελίδες, θέση στο εθνικό εορτολόγιο βρίσκουν και ορισμένα συλλογικά τραύματα βίας και προσφυγιάς: στιγμές που αναδεικνύουν το έθνος ως θύμα βάρβαρων αλλοεθνών, όπως η 19η Μαΐου και η 14η Σεπτεμβρίου, ημέρες μνήμης «της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου» και της Μικρασιατικής Καταστροφής αντίστοιχα.
Οι εθνικές επέτειοι δίνουν επίσης την ευκαιρία στην κρατική εξουσία να ενισχύσει την εικόνα και τη νομιμοποίησή της. Η ιεραρχική σχέση ανάμεσα στην εξουσία και το πλήθος αναδύεται από την ίδια την αρχιτεκτονική και το τελετουργικό των εορτών, ενώ οι στρατιωτικές παρελάσεις είναι η επιτομή της επίδειξης πολεμικής ισχύος στη δημόσια σφαίρα. Εν κατακλείδι, οι καθιερωμένες τελετές συνθέτουν μια δημόσια εικονογραφία με υψηλή συμβολική αξία: επιδεικνύουν τη ζωτικότητα του έθνους, κινητοποιούν αισθήματα ταύτισης και υπερηφάνειας, προβάλλουν την κρατική ισχύ και καλούν σε συσπείρωση γύρω από την εξουσία.
Συγγραφείς: Αιμιλία Σαλβάνου, Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Χάρης Αθανασιάδης, Τζένη Λιαλιούτη, Σταυρούλα Σύρου, Ραϋμόνδος Αλβανός, Πολυμέρης Βόγλης, Παναγιώτης Κιμουρτζής, Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Άννα Μανδυλαρά, Λήδα Παπαστεφανάκη, Λάμπρος Φλιτούρης, Έλλη Λεμονίδου, Ελένη Πασχαλούδη, Ελένη Μαμουλάκη, Ελένη Κούκη, Χρήστος Δερμεντζόπουλος
ΠΡΟΣΩΠΑ
Συλλογικό έργο (Συγγραφέας)
Χάρης Αθανασιάδης (Επιμέλεια)
Ο Χάρης Αθανασιάδης είναι καθηγητής Δημόσιας Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Εργάστηκε επίσης στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (2005-2021) και στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (2002-2004), ενώ συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ (2001) και το Πανεπιστήμιο της Κύπρου (2009, 2012). Παράλληλα, διευθύνει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Δημόσια Ιστορία» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (2017 και εξής) και μετέχει στο Επιστημονικό Συμβούλιο του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ (2012 και εξής). Οι δημοσιεύσεις, το ερευνητικό έργο και η δημόσια παρουσία του επικεντρώνονται στη Δημόσια Ιστορία, την Ιστορία της Εκπαίδευσης και την Ιστορία του Εργατικού Κινήματος.
Πολυμέρης Βόγλης (Επιμέλεια)
Ο Πολυμέρης Βόγλης είναι καθηγητής κοινωνικής ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964 και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο. Έχει εκδώσει τις μελέτες: Η εμπειρία της φυλακής και της εξορίας. Οι πολιτικοί κρατούμενοι στον εμφύλιο πόλεμο (2004), Η ελληνική κοινωνία στην Κατοχή, 1941-1944 (2010), Η αδύνατη επανάσταση. Η κοινωνική δυναμική του εμφυλίου πολέμου (2014), όλες στις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Έχει συνεπιμεληθεί συλλογικούς τόμους και έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά σχετικά με τη δεκαετία του 1940, την κοινωνική ιστορία και τη μνήμη.
(Πηγή: “Εκδόσεις Αλεξάνδρεια”, 2022)
