Εικών και λόγος

“…Εγώ όμως είδα ο ίδιος το έργο των χεριών ενός ζωγράφου, τα μάτια μου καταγοητεύτηκαν από το θέαμα και πραγματικά θαύμασα τη δεξιοτεχνία αυτού του ανθρώπου. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι μόνο ένας εχθρός του ωραίου θα μπορούσε να καλύψει με τη σιωπή ένα τέτοιο καλλιτέχνημα και να αρκεστεί μόνο στο θαυμασμό του δημιουργήματος. Γι αυτό κι εγώ του χαρίζω την ομιλία και το παρουσιάζω, όσο μου είναι δυνατό, μπροστά στα μάτια όσων δεν το έχουν δει…” Με αυτά τα λόγια, ο Κωνσταντίνος Μανασσής (12ος αιώνας) εισάγει την εκτενή περιγραφή ενός ψηφιδωτού στα αυτοκρατορικά ανάκτορα της Κωνσταντινούπολης, σκιαγραφώντας ταυτόχρονα την ιδιάζουσα σχέση που διέπει την εικόνα και τον λόγο εντός του λογοτεχνικού έργου. Η παρούσα ανθολογία στόχο έχει να παρουσιάσει μέσα από έξι βυζαντινές εκφράσεις, δηλαδή, περιγραφές έργων τέχνης, τον τρόπο με τον οποίο οι λογοτέχνες στο Βυζάντιο συνδιαλέγονται και συναγωνίζονται με τις εικαστικές τέχνες ή, πάλι, αποτυπώνουν ανθρώπους και τοπία ωσάν αυτά να ήταν έργα τέχνης. Τα έξι κείμενα -τρία πεζά και τρία ποιητικά- προέρχονται από τη μεσοβυζαντινή και την υστεροβυζαντινή περίοδο (10ος-15ος αιώνας). Πρόκειται για ζωντανά λογοτεχνικά έργα που αντανακλούν συγκεκριμένες πολιτισμικές και αισθητικές ανάγκες της βυζαντινής κοινωνίας. Κανένα από τα έξι κείμενα δεν έχει μεταφραστεί στα νέα ελληνικά. Το βιβλίο, πέρα από ένα εισαγωγικό δοκίμιο για την έκφραση στην αρχαία και τη βυζαντινή λογοτεχνία, περιλαμβάνει σύντομη εισαγωγή για κάθε συγγραφέα, το κείμενο στο πρωτότυπο αντικριστά με την απόδοσή του, όπως επίσης και ένα παράρτημα με αναλυτικά σχολιασμένη βιβλιογραφία.