Ζ ή αναμνήσεις μιας ιστορικού

Τι είναι η ιστορία; Ποια η σχέση της με τη λογοτεχνία; Πώς επηρεάζει τη δουλειά και τη γραφή του ιστορικού η ίδια του η ζωή, οι προτιμήσεις του, τα ενδιαφέροντά του, οι αναμνήσεις του; Η Claire Zalc προβαίνει σε μια διπλή εξιστόρηση: παρουσιάζει το επιστημονικό της έργο και συνάμα ξεδιπλώνει μιαν αφήγηση τόσο μύχια όσο και λόγια, αποκαλύπτοντας το εργαστήρι της ως ιστορικού, ως συγγραφέα, αλλά και την ίδια την προσωπική της ιστορία. Ανάμεσα στην ιστορία και το απομνημόνευμα επινοεί ένα καινοφανές είδος που καθιστά τον ερευνητή αντικείμενο της ίδιας του της μελέτης. Υπό τον αστερισμό του έργου του Ζωρζ Περέκ, και ιδιαίτερα του βιβλίου του W ou le souvenir d’enfance (στο οποίο παραπέμπει ακόμα και ο τίτλος που επέλεξε η Zalc για το δικό της βιβλίο), η συγγραφέας, αναμειγνύοντας το παιγνιώδες και το σοβαρό, τα μεγάλα γεγονότα με τα μικρά στιγμιότυπα, ανακαλεί περιπέτειες, αναγνώσεις, ατομικές και συλλογικές διαδρομές, οικογενειακές μνήμες, ιδεολογικούς αγώνες και επιστημονικές διαμάχες, συγκροτώντας ένα κείμενο ταυτοχρόνως λογοτεχνικό, αυτοβιογραφικό, επιστημονικό. Οιονεί μυθιστορηματικό, θα μπορούσαμε να πούμε. *** Η Zalc χρησιμοποιεί τη λέξη «φούγκα» για να περιγράψει το εγχείρημά της σε αυτό το συγκινητικό και ευφυές έργο, και ο όρος είναι επιτυχημένος. Μπορεί να σημαίνει «φυγή», αλλά υποδεικνύει επίσης μια φόρμα μουσικής γραφής που θεμελιώνεται στην αντίστιξη. Οι δύο σημασίες συναντιούνται εδώ. Η Zalc δεν ήθελε να βρεθεί ευθέως αντιμέτωπη με τη Σοά, και ακόμα λιγότερο με τον αντίκτυπο που είχε στην οικογένειά της. Μα καθώς ξετυλίγονταν και διασταυρώνονταν τα νήματα της ζωής και της καριέρας, κλήθηκε να αντικρίσει κατάματα αυτό που ώς τότε είχε κατορθώσει να αποφύγει: τη δική της «λευκή σελίδα». Philip G. North, Hypothèses Από το βιβλίο αναδύεται μια πραγματική γοητεία, ένας θαυμασμός για τον Περέκ, φυσικά, αλλά και για όσα η ιστορική έρευνα επιτρέπει να αναδειχθούν. Η ιστορικός εστιάζει ιδιαιτέρως στην ομορφιά της συλλογικής δουλειάς, στο μοίρασμα των πηγών, στην εξαντλητική επεξεργασία των αρχείων, στη δυνατότητα να κοιτάζουμε αυτό που χάθηκε. Σπάνια συναντάμε σ’ ένα βιβλίο ένα τόσο ωραίο εγκώμιο στην ιστορική πρακτική και σε ό,τι εκείνη μπορεί να προσφέρει. Philippe Artières, En attendant Nadeau Αυτό το αταξινόμητο βιβλίο καταβροχθίζεται σαν μυθιστόρημα. Ξεκινώντας από πηγές, αρχεία και μαρτυρίες, απέναντι στα οποία διατηρεί μια κριτική ματιά, η συγγραφέας εξαντλεί, διεκδικώντας τον εμπειρισμό της, όλες τις δυνατές μεθόδους και όλα τα πιθανά εργαλεία, προκειμένου να δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει. Ερωτήματα που θα τολμούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε υπαρξιακά και που μας αφορούν όλους. L’Histoire *** Η Claire Zalc γεννήθηκε το 1971. Απόφοιτος της École normale supérieure, agrégée και διδάκτωρ της ιστορίας, είναι διευθύντρια σπουδών (καθηγήτρια) στην École des Hautes Études en Sciences Sociales. Έχει διατελέσει διευθύντρια του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ιστορίας (ΙΗΜΕ). Στα έργα της περιλαμβάνονται και τα: • Melting Shops: Une histoire des commerçants étrangers en France • Face à la persécution: 991 Juifs dans la guerre (με τον Nicolas Mariot) • Dénaturalisés: les retraits de nationalité sous Vichy

Claire Zalc (Συγγραφέας)

 

Ρίκα Μπενβενίστε (Μεταφραστής)