Η ζωή δεν είναι χρήσιμη

Μπορεί να γίνει διανοητός ένας τρόπος ύπαρξης που δεν θα είναι βασισμένος σε έννοιες όπως η παραγωγικότητα, η εργασία, η κατανάλωση, αλλά και πάσης φύσεως προσπάθειες να νοηματοδοτηθεί η ζωή μέσω της απόδοσης χρησιμότητας σε αυτήν; Στα δοκίμια που απαρτίζουν το Η Ζωή δεν είναι Χρήσιμη, ο Αΐλτον Κρενάκ ασκεί κριτική στη χρησιμοθηρική προσέγγιση απέναντι στη ζωή και το περιβάλλον, προβληματοποιώντας τον ορισμό εννοιών όπως είναι η «ανθρωπότητα», αλλά και –καίρια– τον υποτιθέμενο διαχωρισμό μεταξύ των ανθρώπινων όντων και του περιβάλλοντος. Η ματιά του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θεσιακότητά του ως αρχηγού του ιθαγενούς λαού των Κρενάκ, τα εδάφη των οποίων βρίσκονται στον πολλάκις μολυσμένο από την εξορυκτική δραστηριότητα ποταμό Ντόσε, στο Μίνας Ζεράις της Βραζιλίας. Στο ανά χείρας βιβλίο, η σκέψη και η παράδοση ιθαγενών λαών, συμπεριλαμβανομένων και των Κρενάκ, συνδυάζονται με τις ευρείες πολιτισμικές αναφορές του συγγραφέα, από την ποίηση του Κάρλος Ντρουμόντ ντε Αντράντε μέχρι τη μουσική του Μίλτον Νασιμέντο και του Καετάνο Βελόζο, ενώ παράλληλα συνομιλούν με την πολιτική, κοινωνιολογική και περιβαλλοντική θεωρία. Τα δοκίμια, που έχουν ως βάση τους συνεντεύξεις και ομιλίες του Κρενάκ, χαρακτηρίζονται από πλούσιες, ζωντανές εικόνες και αφηγήσεις, και από την ενάργεια και την αμεσότητα ενός ώριμου προφορικού λόγου. Επιλέχθηκε από το Mongabay ως ένα από τα 10 πιο αξιόλογα βιβλία του 2023 για το περιβάλλον και την προστασία του.

Ailton Krenak (Συγγραφέας)

Ο Αΐλτον Κρενάκ (πλήρες όνομα: Αΐλτον Άλβες Λασέρντα Κρενάκ) γεννήθηκε στην κοιλάδα του Ρίο Ντόσε, στο Μίνας Ζεράις της Βραζιλίας, το 1954. Είναι αρχηγός του ιθαγενούς λαού των Κρενάκ, ακτιβιστής, λογοτέχνης, φιλόσοφος και δημοσιογράφος. Ο Κρενάκ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, ως εκπρόσωπος των ιθαγενών λαών, στη συνταγματική κατοχύρωση της προστασίας των ιθαγενών εδαφών στο Σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Βραζιλίας του 1988, κι επομένως στην αναγνώριση των ιθαγενών λαών ως υποκειμένων δικαιωμάτων. Είναι επίτιμος διδάκτορας του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου του Ζουίς ντε Φόρα, ενώ από το 2023 διατελεί μέλος της Ακαδημίας Γραμμάτων της Βραζιλίας. Κεντρικό ρόλο στο έργο του έχει η προστασία των ιθαγενών λαών, του περιβάλλοντος και η (επαν)εννοιολόγηση του τρόπου που ο άνθρωπος σχετίζεται με αυτό, με μια προσέγγιση μη χρησιμοθηρική, μη καταναλωτική και μη γραμμική. Με τα δικά του λόγια: «Μόνο οι σκέψεις που θέλουν να βιώσουν την εμπειρία της ελευθερίας μπορούν να αντέξουν την αβεβαιότητα. Όλες οι υπόλοιπες θέλουν να έχουν κάποια βεβαιότητα, συμπεριλαμβανομένης της βεβαιότητας ότι θα υπάρχει αύριο». Εκτός από το Η Zωή δεν είναι Xρήσιμη, ο συγγραφέας έχει επίσης γράψει τα Ideias Para Adiar o Fim do Mundo [Ιστορίες για να αναβάλουμε το τέλος του κόσμου] και Futuro Ancestral [Αρχέγονο Μέλλον].

(Πηγή: “Εκδόσεις Carnivora”, 2024)

 

Ελένη Βλάχου (Μεταφραστής)

Η Ελένη Βλάχου (Αθήνα, 1991) είναι μεταφράστρια και διερμηνέας με γλώσσες εργασίας την πορτογαλική, την ισπανική και την αγγλική. Έχει σπουδάσει διερμηνεία και μετάφραση σε προπτυχιακό επίπεδο (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) και είναι απόφοιτη του διατμηματικού προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών “Φύλο, Κοινωνία, Πολιτική” (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Έχει συνεργαστεί με περιοδικά λογοτεχνίας και τέχνης (Χάρτης, frear, Φρμκ κ.ά.), ενώ έχει επίσης ασχοληθεί με τη συλλογική μετάφραση λογοτεχνίας και με τον κόμβο μετάφρασης και κοινωνικών σπουδών, με έμφαση στο διάλογο μεταξύ μετάφρασης και σπουδών φύλου.