Λακεδαιμονίων πολιτεία. Αθηναίων πολιτεία

Οι καταστατικοί χάρτες ης Σπάρτης και της Αθήνας φέρνουν στο φως δύο τύπους πολιτευμάτων και κοινωνιών που συμβολίζονται αντίστοιχα από τον Λυκούργο και τον Σόλωνα: Ο Ξενοφών παρουσιάζει τα αυστηρά ήθη τα προσανατολισμένα προς τη στρατιωτική ζωή που επιβάλλονται στους πολίτες της Σπάρτης, μιας πόλης σχεδόν στάσιμης από την ίδρυση ως την παρακμή της, ενώ η Αθήνα του Αριστοτέλη είναι μια πολιτική κοινωνία διοικούμενη από πολύπλοκους θεσμούς, όπου ο λαός βρίσκεται στο επίκεντρο των μετασχηματισμών της πόλης. Αλλά, και στις δύο περιπτώσεις, τα πολιτεύματα αυτά έχουν παγιωθεί με κείμενα και, ειδικότερα προκειμένου για την Αθήνα, καταδεικνύουν την κυρίαρχη σημασία της γραφής στη δημόσια ζωή. Η υπεροχή της εν σχέσει με την προφορικότητα επιτρέπει στην πόλη να ζει ανεξάρτητα από την παρουσία ενός πολιτικού αρχηγού, χάρη στη δημοσιότητα και την αφαιρετικότητα που εδραιώνονται με τη γραφή του νόμου. Η συζήτηση γύρω από τους κανόνες που προσιδιάζουν στο λόγο και στη γραφή, έτσι όπως μπορεί να στηριχτεί στα συνταγματικά κείμενα του Ξενοφώντα και του Αριστοτέλη, επιτρέπει να ξαναδιαβάσουμε, σε μια πρωτότυπη σκιαγραφία, την πολιτική παράδοση της Δύσης. Διότι ακόμα και αν εκδηλώνονται οι τάσεις της ιεροκρατίας η του αρχηγού που παρασύρει με τη γοητεία της ομιλίας του, μπορεί κανείς να υποστηρίξει την υπόθεση ότι η θεμελίωση της παράδοσης αυτής, από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, πρέπει να αναζητηθεί σε ένα πολιτικό “γραφειοκεντρισμό” που αναγνωρίζει ως συνιστώσες της πόλης τόσο την αυτονομία όσο και την πρωτοκαθεδρία των θεμελιωδών κειμένων. Στην παρούσα έκδοση δημοσιεύονται μαζί τα δύο θεμελιώδη κείμενα και σχολιάζονται αυτόνομα και από κοινού από τον σύγχρονο Γάλλο στοχαστή Ντομινίκ Κολάς.