Στο χείλος της αβύσσου

Όταν, το 1931, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το μυθιστόρημα “Φάμπιαν” του Έριχ Κέστνερ, η εθνικοσοσιαλιστική εφημερίδα Volkischer Beobachter έσπευσε να το χαρακτηρίσει “εκδοτικό σκουπίδι”. Ο κριτικός που υπέγραφε το κείμενο ήταν, φυσικά, ανώνυμος και ο χαρακτηρισμός αποτέλεσε, και αποτελεί μέχρι σήμερα, τίτλο τιμής. Άλλωστε, λίγους μόλις μήνες αργότερα, το βιβλίο είχε πουλήσει πάνω από 30.000 αντίτυπα, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Κι όμως, το αριστούργημα του Κέστνερ δεν ευτύχησε να παρουσιαστεί στους αναγνώστες, όπως ακριβώς το έγραψε και το παρέδωσε ο ίδιος ο δημιουργός του. Ο επιμελητής και ο εκδότης προχώρησαν σε μια σειρά αλλαγών. Κι ένα ολόκληρο κεφάλαιο λογοκρίθηκε. Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες, για να κυκλοφορήσει το βιβλίο για πρώτη φορά πλήρες και χωρίς περικοπές. Η ανά χείρας έκδοση περιλαμβάνει την αρχική μορφή και τον αρχικό τίτλο του μυθιστορήματος, ενώ στο Παράρτημα οι αναγνώστες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν λεπτομερώς την περιπέτεια του βιβλίου. Ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του Γιάκομπ Φάμπιαν, άνεργου διδάκτορα της φιλολογίας, ο οποίος, στις αρχές της δεκαετίας του ’30, εξερευνά τον βερολινέζικο κόσμο της νύχτας. Γύρω του ακμάζουν τα πορνεία, τα ατελιέ των καλλιτεχνών και τα παράνομα καμπαρέ, η ανεργία μαστίζει την κοινωνία, ο πληθωρισμός καλπάζει, οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις καταλήγουν σε βίαιες συγκρούσεις. Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης καταρρέει, η πόλη βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οι κάτοικοί της ζουν, ερωτεύονται, πολιτικοποιούνται σαν να μην υπάρχει αύριο, βιώνουν την πνευματική τους παρακμή και βυθίζονται στο αλκοόλ και στις καταχρήσεις, γνωρίζοντας πολύ καλά πως το μέλλον δεν υπόσχεται τίποτα. Και, μέσα στη γενικευμένη ανηθικότητα, ο ήρωας του έργου παλεύει να επιβιώσει, παραμένοντας ένας ηθικός άνθρωπος. Ο Κέστνερ, ένας από τους σημαντικότερους Γερμανούς συγγραφείς, με εντυπωσιακή γλωσσική μαεστρία, προσφέρει στους αναγνώστες ένα εξαιρετικά απολαυστικό μυθιστόρημα και ταυτόχρονα προφητική μαρτυρία για την Ευρώπη του Μεσοπολέμου και την εποχή πριν από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.

Erich Kastner (Συγγραφέας)

Ο Έριχ Κέστνερ γεννήθηκε το 1899 στη Δρέσδη. Πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και, επιστρέφοντας από το μέτωπο, σπούδασε φιλολογία και ιστορία. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην αριστερή εφημερίδα Neue Leipziger Zeitung και ως κριτικός σε διάφορα έντυπα. Τα περισσότερα έργα του απαγορεύτηκαν από τους ναζί, και μάλιστα υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της καύσης των βιβλίων του. Συνελήφθη δύο φορές από την Γκεστάπο, διεγράφη από τον Σύλλογο Συγγραφέων του Ράιχ και κατόρθωσε να δημοσιεύσει μόνο ανώδυνα κείμενα, είτε χρησιμοποιώντας το όνομα συναδέλφων του είτε εκδίδοντας τα βιβλία του στον οίκο Atrium της Ζυρίχης, που ιδρύθηκε από τον Εβραίο εκδότη Kurt Maschler. Με ειδική άδεια, έγραψε, πάντα με ψευδώνυμο, και ορισμένα σενάρια για τον κινηματογράφο. Τον Ιανουάριο του 1943 του επιβλήθηκε καθολική απαγόρευση δημοσίευσης των έργων του. Με τα ποιήματά του, ο Κέστνερ συνεχίζει τη σατιρική παράδοση του Χάινε. Επιλέγει ως στόχους του την κοινωνική υποκρισία, την οικογένεια, το κράτος, τον στρατό, από τη σκοπιά ενός ηθικολόγου πιστού στις αξίες του ουμανισμού και στην κληρονομιά του Διαφωτισμού. Τα παιδικά βιβλία του (“Ο Έμιλ και οι ντετέκτιβ”, “Η τάξη που πετάει”) σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Κορυφαίο έργο του θεωρείται το “Φάμπιαν, η ιστορία ενός ηθικολόγου”, που πλέον επανεκδίδεται διεθνώς, στην πλήρη μορφή του, με τον αρχικό του τίτλο: “Στο χείλος της αβύσσου”. Από το 1951 έως το 1962, ο Έριχ Κέστνερ διετέλεσε πρόεδρος του PEN Club Δυτικής Γερμανίας. Τιμήθηκε με το Βραβείο Georg Buchner και με το Βραβείο Λογοτεχνίας της πόλης του Μονάχου. Πέθανε το 1974 στο Μόναχο.

 

Άντζη Σαλταμπάση (Μεταφραστής)

Η Άντζη Σαλταμπάση γεννήθηκε το 1973 στην Αθήνα. Σπούδασε Γερμανική Γλώσσα και Φιλολογία και Μετάφραση-Μεταφρασεολογία στο ΕΚΠΑ. Έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος στον έντυπο και διαδικτυακό Τύπο και έχει μεταφράσει βιβλία από τα γερμανικά. Το 2011-2012 ήταν υπότροφος του προγράμματος Europaische Journalisten-Fellowships (Freie Universitat Berlin). Το “Μπερλίν” είναι το πρώτο της βιβλίο.