Το γλωσσικό ιδίωμα της Ερμούπολης Σύρου – 3000 λέξεις-φράσεις

Λίγο μετά την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 καταφθάνουν και οι πρώτοι πρόσφυγες στο νησί της Σύρας, Κυδωνιείς (Αϊβαλιώτες), Μοσχονησιώτες, Σμυρναίοι, Χιώτες, Ψαριανοί, Κασιώτες, Στερεοελλαδίτες κλπ. Οι κατατρεγμένοι αυτοί πρόσφυγες δημιουργούν στις αρχές του 19ου αιώνα μια νέα πόλη, την Ερμούπολη. Μαζί τους έφεραν τα ήθη, τα έθιμα τους και τη ντοπιολαλιά τους, τους ιδιωματισμούς του τόπου τους. Οι επόμενες γενιές, κράμα αυτών των προσφύγων, στην καθημερινή ομιλία τους χρησιμοποιούσαν όλο αυτό το πλήθος των λέξεων και φράσεων, που είχαν φτάσει από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Τα χρόνια όμως περνούν και η φθορά του χρόνου αγγίζει και τους Ερμουπολίτικους ιδιωματισμούς. Οι τελευταίες γενιές γνωρίζουν πολύ λιγότερους και σιγά-σιγά τείνουν να εξαφανιστούν. Αυτούς τους ιδιωματισμούς θέλησα να καταγράψω πριν περάσουν στη λήθη. Ήταν μια επίπονη εργασία, που κράτησε περίπου εννιά χρόνια για να καταγραφεί το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ιδιωματισμών. Δόθηκε η ετυμολογία των λέξεων για να γνωρίσουμε την ιστορία τους, τις εξελικτικές φάσεις της γλώσσας μας και ερμηνεύτηκαν σημασιολογικά οι ιδιωματισμοί όπως αποδίδονταν στην Ερμούπολη. Ο λεξιλογικός θησαυρός του τόπου μας αποτελεί παρακαταθήκη μνήμης, ιστορίας και πολιτισμού.

Νικόλαος Λειβαδάρας (Συγγραφέας)