Το διαλεκτικό νήμα – Ιστορικοφιλοσοφικές δοκιμές

Οποιαδήποτε υπεράσπιση της διαλεκτικής στις ημέρες μας εκλαμβάνεται δικαιολογημένα ως δήλωση πίστης στη μαρξιστική φιλοσοφική παράδοση. Εκείνο που ενδιαφέρει ωστόσο πολύ περισσότερο είναι να έρθουν στο φως τα ουσιώδη περιεχόμενα αυτής της παράδοσης, ανεξαρτήτως, και μερικές φορές εις πείσμα, του γράμματος. Το βιβλίο το επιχειρεί σε δύο κατευθύνσεις. Στο πρώτο μέρος, παρακολουθεί το προγενέστερο ταξίδι αυτών των περιεχομένων στη μακρά διαδρομή τής δυτικής σκέψης, πριν σταθεροποιηθούν στη διατύπωση που μας είναι οικεία: διερευνά δηλαδή τις ιστορικές μεταμορφώσεις τής διαλεκτικής (από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τους Στωικούς μέχρι τον Καντ, τον Χέγκελ, τον Μαρξ και τα μεταμαρξιστικά ρεύματα του εικοστού αιώνα) στο φως των κοινωνιοανθρωπολογικών αστερισμών που την έκαναν δυνατή, και στους οποίους με τη σειρά της παραπέμπει. Τα δοκίμια του δεύτερου μέρους δοκιμάζουν τη διαλεκτική ένταση σε ευρύτερης προοπτικής προβληματικές τής ιστορίας (Θουκυδίδης και Ιμπν Χαλντούν, Χομπς και Ρουσσώ, Αριστεροί Εγελιανοί, Νίτσε, Σπένγκλερ)· και ιχνηλατούν μη μαρξιστικές αλλά συγγενείς προσεγγίσεις –στη φαινομενολογία (Χούσερλ, Μερλώ-Ποντύ και Γιαν Πατότσκα), στη φιλοσοφία τής επιστήμης (Α.Ν. Ουάιτχεντ), στον αμερικανικό πραγματισμό (Τζων Ντιούη)– ορισμένων κομβικών διλημμάτων τής διαλεκτικής συνείδησης, που με τρόπο οξύ, τραγικό μερικές φορές, έθεσε κατεξοχήν ο εικοστός αιώνας.

Φώτης Τερζάκης (Συγγραφέας)

Ο Φώτης Τερζάκης γεννήθηκε το 1959 στην Πάτρα. Ίδρυσε και διηύθυνε τις εκδόσεις “Praxis” (1982-1990), ενώ υπήρξε τακτικός συνεργάτης των εκδόσεων “Πρίσμα” (1990-94). Από το 1998 σχεδιάζει και επιμελείται τη σειρά “Ιστάρ. Ανθρωπολογία της σεξουαλικότητας” στις εκδόσεις “Οξύ”. Έχει εργαστεί ερευνητικά, στο πλαίσιο σεμιναρίων, σε ποικίλους τομείς των ανθρωπιστικών επιστημών. Από το 1992 συνδιοργανώνει ένα Ανεξάρτητο Θρησκειολογικό Σεμινάριο, που το 1997 οδήγησε στη δημιουργία της Εταιρείας Θρησκειολογικών Ερευνών (της οποίας υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρώτος γραμματέας), ενώ ήταν από τους βασικούς συντάκτες του “Θρησκειολογικού Λεξικού” των εκδόσεων “Ελληνικά Γράμματα”. Έχει δημοσιεύσει πολλά δοκίμια και κριτικές στον περιοδικό Τύπο, συνεργάζεται δε ως βιβλιοκριτικός με τις εφημερίδες “Ελευθεροτυπία” και “Καθημερινή”. Έχει επίσης παρουσιάσει μεγάλο αριθμό μεταφράσεων σε συναφή πεδία. Έργα του είναι: “Τα αίματα της γλώσσας”. “Έξι ποιήματα” (Όστρακα, Πάτρα 1988)· “Φύση και κοινωνία: γενεαλογία ενός τύπου συνείδησης και μιας σχέσης κυριαρχίας” (Έρασμος, 1990)· “Σημειώσεις για μιαν ανθρωπολογία της μουσικής” (Πρίσμα, 1990)· “Φιλελευθερισμός και τρομοκρατία. Πολιτικά κείμενα” (Πρίσμα, 1991)· “Οι αντίποδες του ’60: πίσω από τη διφορούμενη έννοια του μεταμοντερνισμού και μέσα από τα νέα κοινωνικά κινήματα” (Πρίσμα, 1992)· “Το φάντασμα μιας δεκαετίας: κουλτούρα και εναλλακτικός πολιτισμός στη δεκαετία του 1960” (συλλ. τόμος, επιμ. με τη Σώτη Τριανταφύλλου, Δελφίνι, 1994)· “Φιλοσοφικός ρεφορμισμός. Προβλήματα διαλεκτικής και ολότητας στη φιλοσοφία και την πολιτική θεωρία του Jurgen Habermas” (Έρασμος, 1996)· “Η διαλεκτική επαναπροσδιορισμένη. Συμβολή στη διερεύνηση των φιλοσοφικών και ανθρωπολογικών θεμελίων μιας έννοιας” (Φιλίστωρ, 1996)· “Μελέτες για το ιερό” (Ελληνικά Γράμματα, 1997)· “Ανορθολογισμός, φονταμενταλισμός και θρησκευτική αναβίωση: τα χρώματα της σκακιέρας” (Ελληνικά Γράμματα, 1998)· “Τα ονόματα του Διονύσου. Προαναγγελίες μιας διαρκώς ματαιούμενης έλευσης” (Οξύ, 2000).