Το νησί του Μουσολίνι – Φασισμός και ιταλική κατοχή στη Σύρο

“Η Σέιλα Λεκέρ έγραψε μια πρωτοποριακή και συγκινητική μελέτη για την ιταλική κατοχή της Σύρου στη διάρκεια του πολέμου. Δεν γνωρίζω άλλη μελέτη που να δείχνει την πραγματικότητα της ιταλικής φασιστικής κατοχής -σε διάκριση από τη γερμανική- ξεκινώντας από τα κάτω, χάρη στην ύπαρξη ενός πολύ πλούσιου αρχείου στο νησί σχετικά με την τοπική διοίκηση κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι μια ζοφερή ιστορία -μια περιπτωσιολογική μελέτη του τρόπου με τον οποίο δεν πρέπει να ασκείται η κατοχή- που κορυφώθηκε σε έναν καταστροφικό λιμό, αποτέλεσμα κυρίως των κακοσχεδιασμένων αυτοκρατορικών φιλοδοξιών του Μουσολίνι. Το βιβλίο δείχνει πώς συνδυάστηκε αυτή η τραγωδία με τις φασιστικές βλέψεις για διάσπαση της Ελλάδας και απορρόφηση των Κυκλάδων σε μια διευρυμένη ζώνη επιρροής στο Αιγαίο. Είναι πραγματικό απόκτημα για την επιστημονική βιβλιογραφία περί κατοχής και φασισμού και σημαντική παρέμβαση στην εξελισσόμενη διαμάχη γύρω από το μουσολινικό όραμα μιας διεθνούς φασιστικής τάξης πραγμάτων. Θα προσελκύσει τους μελετητές του φασισμού, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της στρατιωτικής κατοχής εν γένει”. Mark Mazower, καθηγητής ιστορίας, Πανεπιστήμιο Κολούμπια Μέσα στη θύελλα της τριπλής κατοχής της Ελλάδας από την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Βουλγαρία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ιταλική πολιτική έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Προωθώντας το φασιστικό όραμα ιμπεριαλιστικής επέκτασης και ηγεμονίας στην ανατολική Μεσόγειο, οι φιλοδοξίες του Μουσολίνι επικεντρώθηκαν στη Σύρο, πρωτεύουσα των Κυκλάδων. Η ιταλική κατοχή, που οδήγησε σ’ έναν καταστροφικό λιμό, είχε σημαντικές επιπτώσεις στον τοπικό πληθυσμό, στην περιοχή και στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας. Η Σέιλα Λεκέρ αντλεί από ένα ασυνήθιστα πλούσιο τοπικό αρχείο για να διηγηθεί μια ιστορία που δεν είναι δυνατή για άλλα μέρη της Ελλάδας. Δίνοντας έμφαση στην τοπική κατοχική πραγματικότητα, εξετάζει τη ζωή των Ιταλών στρατιωτών, τη δράση και την προπαγάνδα των κατακτητών και τις σχέσεις τους με τις ελληνικές αρχές, αποκαλύπτοντας έτσι τους μηχανισμούς με τους οποίους η Ιταλία ήλπιζε να διοικήσει μια εν δυνάμει αυτοκρατορία. Παρουσιάζοντας ανάγλυφα την εικόνα μιας κοινωνίας σε κίνδυνο, δείχνει πώς το τοπικό πλαίσιο διαμόρφωσε τις αντιδράσεις απέναντι στην ξένη κυριαρχία -πώς, για παράδειγμα, οι κοινωνικές και θρησκευτικές εντάσεις επιδεινώθηκαν από το λιμό, τη μαύρη αγορά και την προσφυγή σε απεγνωσμένες στρατηγικές επιβίωσης- και παρακολουθεί τις μακροχρόνιες συνέπειες της κατοχής μέσα από τις αναμνήσεις των ανθρώπων που επιβίωσαν.

Sheila Lecoeur (Συγγραφέας)

Η Sheila Lecoeur πήρε το διδακτορικό της από το Birkbeck College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και είναι συντονίστρια ιταλικών του Τμήματος Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Imperial College του Λονδίνου.

 

Ελένη Αστερίου (Μετάφραση)