“Καιρός να συγχρονισθώμεν”

Ο συγγραφέας του παρόντος βιβλίου εστιάζει στη φύση και στον τύπο των στάσεων που η αιγυπτιώτικη λογιοσύνη υιοθετεί, καθώς αυτή έρχεται αντιμέτωπη με την πολιτιστική αναγέννηση της Αιγύπτου, κατά τη χρονική περίοδο μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Για την πραγμάτευση του θέματος αντλούνται θεωρητικές υποθέσεις της διεπιστημονικής μεθοδολογίας των μετα-αποικιακών σπουδών, ειδικότερα εκείνων που εισηγούνται μια αντι-αφήγηση του οριενταλιστικού και αποικιακού τύπου λόγων, ενώ αξιοποιείται αναλόγως και η φουκωκική αντίληψη της αλληλόδρασης εξουσίας και παραγωγής γνώσης. Η μελέτη συνεξετάζει αντιστικτικά ένα ευρέως φάσματος ετερογενές σώμα κειμένων (λογοτεχνικά, ιστοριογραφικά, λαογραφικά, δημοσιογραφικά, περιηγητικά κ.ά) που παράγονται από την αιγυπτιώτικη διανόηση. Εκ παραλλήλου, ερευνάται ο τύπος των σχέσεών τους με την αποικιοκρατική ιδεολογία Βρετανών αξιωματούχων, καθώς και με αντι-αποικιακής κατεύθυνσης κείμενα Αιγύπτιων διανοητών. Ανάμεσα στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, η δεσπόζουσα ιδεολογία της επίσημης αιγυπτιώτικης διανόησης εδραιώνεται στο εκπεφρασμένο ιδεολόγημα της εκπολιτιστικής αποστολής του Έλληνα εμπόρου, του επιστήμονα και του λόγιου. Αυτή η ιδεολογική κατασκευή επικυρώνεται από τη μεγάλη αφήγηση της συνεχούς ιστορικής παρουσίας των Ελλήνων στην Αίγυπτο από την απώτατη φαραωνική εποχή. Ως εκ τούτου, η οικονομική και πολιτιστική πρόοδος των Αιγυπτίων αποδίδεται στην καταλυτική επίδραση των Ελλήνων και κατ’επέκταση των Ευρωπαίων. Από το άλλο μέρος, η κυρίαρχη αιγυπτιώτικη ιδεολογία επιφυλάσσει ένα τοπίο σιωπής για τα ιθαγενή υποτελή στρώματα. Με παραπλήσιο τρόπο αντιμετωπίζονται οι υπάλληλες τάξεις του Έλληνα “μικρού λευκού”. Ωστόσο, μετά τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’30, στη συζήτηση αρχίζει να παρεμβαίνει όλο και πιο δυναμικά η μαρξιστική διανοητική κοινότητα της γενιάς του Τσίρκα επιχειρώντας την ανασκευή της συλλογικής ταυτότητας. Η διανόηση αγωνιά για το μέλλον της παροικίας και επιστρατεύει, συνήθως ανεφάρμοστα, προγράμματα “στοχαστικών προσαρμογών”.