Η γεωπολιτική αναγκαιότητα του Ψυχρού Πολέμου έφερε τις ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παρότι οι ΗΠΑ χρειάζονταν τόσο την Ελλάδα όσο και την Τουρκία για να επιτύχουν τους στόχους τους, οι δύο άσπονδοι σύμμαχοι έφτασαν έξι φορές στο κατώφλι του πολέμου.
Οι ΗΠΑ έπρεπε κάθε φορά να βρουν τρόπο για να συγκρατήσουν τους δύο πυλώνες της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ προκειμένου να αποφύγουν μια ολέθρια σύγκρουση που θα οδηγούσε σε ρήξη τη Συμμαχία και σε απώλεια του ελέγχου της κομβικής περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.
Ταυτόχρονα, όμως, δεν ήθελαν να χαλάσουν τις σχέσεις τους ούτε με τη μια αλλά ούτε και με την άλλη πλευρά, κάτι που έγινε γνωστό ως η πολιτική των ίσων αποστάσεων.
Το δίλημμα του φύλακα είναι ένα θεωρητικό μοντέλο που αποτυπώνει το πλέγμα των ανεπιθύμητων επιλογών που απλώνονται μπροστά σε μια μεγάλη δύναμη όταν αντιμετωπίζει προβλήματα μεταξύ των συμμάχων της: όποια στάση κι αν τηρήσει σε περίπτωση κρίσης, η πλευρά που δυσαρεστείται από τη συμπεριφορά της αισθάνεται εγκαταλελειμμένη και η πλευρά που ικανοποιείται αισθάνεται ενθαρρυμένη να διεκδικήσει περαιτέρω τους στόχους της.
Σκοπός του βιβλίου είναι να φωτίσει τα αδιέξοδα που προκύπτουν σε τριγωνικές συμμαχικές σχέσεις, εξετάζοντας τον ρόλο της Αμερικής σε έξι ελληνοτουρκικές κρίσεις κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αντλώντας χρήσιμα διδάγματα για το σήμερα και το αύριο.
Το βιβλίο εξετάζει το δίλημμα που αντιμετώπισαν οι ΗΠΑ στις σχέσεις τους με την Ελλάδα και την Τουρκία, εστιάζοντας σε έξι κρίσεις κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: από την πρώτη κρίση του 1955 και τις τρεις κρίσεις της Κύπρου, το 1963-1964, το 1967 και το 1974, μέχρι τις δύο κρίσεις του Αιγαίου, το 1976 και το 1987.
Κοινός παρονομαστής όλων ήταν η προσπάθεια τήρησης ίσων αποστάσεων εκ μέρους των ΗΠΑ, η οποία εκφράστηκε μέσω της πολιτικής της διπλής συγκράτησης και αποσκοπούσε στη διατήρηση του ελέγχου της γεωπολιτικά κρίσιμης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.
Σπύρος Κατσούλας (Συγγραφέας)
Ο δρ Σπύρος Κατσούλας είναι διεθνολόγος με ειδίκευση στη στρατηγική ιστορία και τη γεωπολιτική. Διδάσκει μαθήματα Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής στη Σχολή Εθνικής Άμυνας, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και στο Αμερικανικό Κολέγιο της Ελλάδας (Deree). Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ) και αρχισυντάκτης του επιστημονικού περιοδικού Στρατηγείν. Αποφοίτησε από το Πάντειο Πανεπιστήμιο και στη συνέχεια προχώρησε σε μεταπτυχιακές σπουδές στο King’s College του Λονδίνου, διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ και έρευνα στη διπλωματική ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης. Έχει λάβει υποτροφίες από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) και το Ίδρυμα Fulbright. Έχει δημοσιεύσεις σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, ενώ δραστηριοποιείται και στη μετάφραση βιβλίων διεθνολογικού ενδιαφέροντος.
(Πηγή: “Εκδόσεις Διόπτρα”, 2023)
