Ο Προυστ και το καλαμάρι – Πώς ο εγκέφαλος έμαθε να διαβάζει

Ο άνθρωπος δεν είναι γενετικά σχεδιασμένος να διαβάζει και να γράφει. Όταν ένα παιδί μαθαίνει ανάγνωση, ο εγκέφαλός του αναδιαρθρώνεται και δημιουργεί συγκεκριμένες νευρωνικές συνδέσεις προκειμένου να μπορεί να κατανοεί γραπτά σύμβολα. Όπως εξηγεί σ’ αυτό το συγκλονιστικό βιβλίο η Maryanne Wolf, διάσημη γνωσιακή νευροεπιστήμονας και ερευνήτρια, η ανακάλυψη της γραφής πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια οδήγησε στη διανοητική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Η συγγραφέας υποστηρίζει ακόμη ότι ο εγκέφαλος που διάβαζε τα σφηνοειδή εικονογράμματα των Σουμερίων ήταν διαμορφωμένος διαφορετικά από τον εγκέφαλο που διαβάζει κάποιο αλφαβητικό σύστημα ή τον εγκέφαλο που μπορεί και αντλεί πληροφορίες από τα σημερινά τεχνολογικά μέσα. Με τον ίδιο τρόπο που η υιοθέτηση της γραφής περιόρισε την ανάγκη για μνήμη, η διάχυση των πληροφοριών και οι ιδιαίτερες απαιτήσεις που θέτει ο ψηφιακός πολιτισμός είναι δυνατόν να έχουν επιπτώσεις στον τρόπο που θα σκέφτεται ο άνθρωπος στο μέλλον. Αντλώντας από τις αστείρευτες γνώσεις της στη νευροεπιστήμη, στην ψυχολογία, στη λογοτεχνία και στη γλωσσολογία, η Wolf ταξιδεύει τον αναγνώστη από τον μυαλό ενός βρέφους που ακούει ένα νανούρισμα μέχρι το μυαλό του έμπειρου αναγνώστη που διαβάζει με ευχέρεια Προυστ. Η έννοια της εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου μέσα από την ανάγνωση οδηγεί τη συγγραφέα να εστιάσει ιδιαίτερα στο φαινόμενο της δυσλεξίας, και περιγράφει τι συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να διαβάσει. Το βιβλίο αυτό, το πρώτο έργο της Wolf γραμμένο για το ευρύ κοινό, είναι ένα φιλόδοξο, προκλητικό βιβλίο που συνδυάζει την τελευταία λέξη της επιστημονικής έρευνας με τη οικειότητα και την ευρυμάθεια ενός καλού αφηγητή.

Waryanne Wolf (Συγγραφέας)

 

Βιλελμίνη Σωσώνη – Δασκαλάκη (Μεταφραστής)